1. مفهوم سكولاريسم‌

واژه سكولار «Secular» از «Seculum»- به‌معناى قرن و سده- گرفته شده است و در لغت به‌معناى دنيوى، عرفى، زمينى و يا آنچه متعلق به دنيا است، اطلاق مى‌شود. از «سكولاريسم» به معناى عرفى گرايى تعاريف گوناگونى ارائه شده است كه از سويى، ناشى از تنوع اديان و به تبع آن، موقعيت جوامع سكولار است و از سوى ديگر، معطوف به بُعدى است كه از نگاه يك نظريه‌پرداز، مهم تلقى مى‌گردد. تأكيد بر عوامل پديدآورنده يا توصيف و تشريح «فرآيند» و يا توجه به پيامدها، نيز هر يك از متغيرهاى مؤثر بر تعريف به شمار مى‌روند. از ديگر علل پيدايش تعدد در تعريف عرفى‌گرايى، توجه به سه عرصه «دين»، «فرد» و «جامعه» است.[1]

در انديشه عرفى گرايى، مقوله دولت از دين جدا است و سكولاريسم، الگويى از زندگى و تنظيم مناسبات اجتماعى است كه در آن تمشيت امور بر مبناى علم و عقلانيت ابزارى و بدون توجه به آموزه‌هاى وحيانى صورت مى‌گيرد. بر مبناى تفكر سكولاريستى، محتواى قوانين و روش‌هاى مديريت دولتها بر اساس مؤلفه‌ها و مشخصه‌هاى عرفى، زمينى و اين‌جهانى گزينش مى‌شود و هيچ معيار و ارزش ماورايى‌اى پذيرفته نيست. سكولارها اين ادعاى واهى را طرح مى‌كنند كه دين منطقاً نبايستى در اداره حكومت، نقش مثبتى ايفا كند و تمامى شكل‌هاى ايمان مذهبى و نيز شخصيت‌هاى مذهبى را رد مى‌نمايد.

سكولاريسم اين داعيه را طرح مى‌كند كه مى‌توان جهان را به‌طور كامل و تنها با استفاده از خود جهان شناخت و براى اين هدف، رجوع به امرى‌

[1]. ملكلم هميلتون، جامعه‌شناسى دين، ترجمه محسن ثلاثى( تهران: تبيان، 1377) ص: 299- 296.