پيشبرد جامعه را به سوى آرمان‌هايش جستجو كرده و مبناى عمل قرار دهد. به تعبير حضرت امام خمينى:

" حكومت در منظر مجتهد واقعى، فلسفه عملىِ تمامىِ فقه در تمام زواياى زندگىِ بشريت است و قادر به حل معضلات اجتماعى، سياسى، نظامى و فرهنگى است. فقه تئورىِ واقعى و كامل اداره انسان از گهواره تا گور است ... همه ترس استكبار از اين مسأله است كه فقه و اجتهاد، زمينه عينى و عملى پيدا كند و قدرت برخورد در مسلمانان به وجود آورد."[1]

خدا و آخرت؛ رسالت پيامبر

پيامبر از آن جهت كه پيامبر الهى است مأمور به تشكيل حكومت نشد. رويكرد سكولار به دنبال تبيينى سكولار از تاريخ اسلام است. دوره حاكميت پيامبر اسلام (صلى الله عليه و آله و سلم) در مدينه منشا و الگوى حاكميت اسلامى است و براى مسلمانان منبع اصلى دريافت مشروعيت حكومت و مباحث سياسى بشمار مى‌رود. پس از رحلت پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم) شيعه حاكميت را در امامت حضرت على (عليه‌السلام) كه منصوص به آيات و روايات بود متبلور مى‌يافت. اما اهل سنت بنابر تمسك به پاره‌اى توجيهات با خليفه اول بيعت كردند كه به تعبير پاره‌اى مستشرقين و به اذعان هانتر مبتنى بر اصل انتخاب بوده است.[2]

افزون بر دلايلى كه ذكر شد عرفى گرايان ادعاهاى ديگرى طرح كرده‌اند دليل ديگر سكولارها «ناهماهنگى ميان قوانين شرع و تحولات اجتماعى»

[1]- امام خمينى،« منشور حوزويان»، ديدگاه امام خطاب به حوزه‌هاى علميه در تاريخ 3/ 12/ 1367 كه تحت عنوان مزبور به زيور طبع آراسته شده است.

[2]. شيرين‌هانتر، پيشين، ص: 63.