نظر مى‌رسد كه روشنفكران ما به‌جاى ترجمه و اقتباس انديشه‌هاى ديگران، بهتر است با نگرشى بومى به تحليل پديده‌هاى اجتماعى ايران و جهان اسلام بپردازند.

ب) بر خلاف آنچه گاه القا مى‌شود، پديده عرفى شدن حتى در غرب مسيحى نيز يك پديده قهرى و جبرى نيست. تحقيقات اخير در جامعه‌شناسى دين نشان داده است كه در بسيارى موارد، همزمان با ظهور سكولاريزاسيون در برخى جوامع، در جوامع ديگر پديده دينى‌شدن رخ داده است. نكته مهمى كه به‌ويژه در سال‌هاى اخير قابل توجه است، پديده ضد سكولاريزاسيون است كه در بسيارى از جوامع اروپايى و اسلامى در حال رشد است.[1]

تنافىِ سياست با قداست عالمان دينى‌

مدعيان تفكيك ديانت از سياست، براى القاى اين شبهه مى‌گويند: سياست با قداست روحانيت منافات دارد. روحانيت براى حفظ قداست و شخصيت خود نبايد با مسائل دنيايى سر و كار داشته باشد. در تاريخ معاصر، اين ادعا به گونه‌هاى مختلفى بيان شده است. حضرت امام خمينى در آغاز نهضت اسلامى، از اين امر چنين ياد مى‌كنند:

" بگويند يكى آدم مقدس و يك آدم خوبى و مهذبى است. يك آدمى است كه اگر نفتش را هم ببرند حرفى نمى‌زند، و بلكه مى‌گويد: ببرند مال دنيا، و دنيا چه ارزشى دارد."[2]

آيا معناى تقوا آن است كه شخص انزوا اختيار كند و به مسائل اجتماعى اهتمام نداشته باشد؟ يا تقوا آن است كه شخصى در متن جامعه، خودسازى‌

[1]. سعيد حجاريان،" عرفى شدن دين در سپهر سياست"، آبان، ش: 5 و ايران: 14/ 7/ 80.

[2]. امام خمينى، صحيفه نور، ج 9، ص 182.