ارزيابى نظريه تفكيك دين از حكومت‌

با توجه به آنچه گفتيم سستى اين ادعا كه پيامبران و اصولًا دين كارى به حكومت ندارند روشن مى‌گردد. كسانى شأن پيامبر را صرفاً ابلاغ پيام و تبليغ دين مى‌دانند. اين ادعا نخستين بار از سوى يك نويسنده مصرى‌[1] ارايه شد. وى در تأييد ادعاى خود به برخى آيات تمسك جست. در يك دهه اخير مدعيان سكولاريسم همان ادعا و آيات را در جهت اثبات مدعاى خود به كار گرفته‌اند. در اين آيات، رسالت پيامبر، ابلاغ پيام دانسته شده است: وَ مَا عَلَي الرَّسُولِ الَّا الْبَلَاغَ‌[2]؛ بر پيامبر [خدا وظيفه‌اى‌] جز ابلاغ [رسالت‌] نيست. انَّمَا انْتَ مُذَكِّرٍ. لَسْتَ عَلَيْهِمْ بِمُصَيْطِرٍ[3]؛ تو تنها تذكر دهنده‌اى. بر آنان تسلطى ندارى. انَّمَا انْتَ مُنْذِرٌ وَ لِكُلِّ قَوْمٍ‌هادٍ[4]؛ [اى پيامبر]، تو فقط هشداردهنده‌اى، و براى هر قومى رهبرى هست. انْ انْتَ الَّا نَذيرٌ[5]؛ تو جز هشداردهنده‌اى [بيش‌] نيستى.

در ارزيابى ديدگاه فوق چند نكته شايان ذكر است:

1. در استناد به آيات قرآنى ضرورى است قرآن كريم را به صورت يك كل هماهنگ در نظر بگيريم؛ چرا كه آيات قرآنى در بردارنده «محكم» و «متشابه» است و بايد با تأمل در اطلاق و تقييد، عام و خاص، و محكم و متشابه، مراد آيات قرآنى را دريابيم. با توجه به اين نكته يادآور مى‌شويم كه‌

[1]. على عبدالرزاق در سال 1925 با انتشار كتابى تحت عنوان الاسلام و اصول الحكم تلاش كرد بر اساس برخى آيات دين را از حكومت جدا كند. وى پس از نشر كتاب مزبور از سوى عالمان اهل سنت و جامعه الازهر طرد شد.

[2]. مائده 5، 99.

[3]. غاشيه 88، 21- 22.

[4]. رعد 13، 7.

[5]. فاطر 35، 23.