ب. عوامل اصلى دستيابى به استقلال و خودكفايى‌

عوامل اصلى دستيابى به خودكفايى استقلال از ديدگاه حضرت امام عبارتند از: اتّكا به خدا؛ اتكا به خودى‌ها و اعتماد به نفس؛ تحمّل سختى‌ها؛ اميد و انتظار.

اين چهار عامل از عوامل اصلى دستيابى به خودكفايى و استقلال است كه امّت و دولت بايد به آنها توجّه كامل نمايند. افزون بر آن، دولت وظيفه دارد كه اوّلًا: از متخصّصان و فرهيختگان جامعه قدردانى كند و ثانياً: از ورود كالاهاى مصرف‌ساز پيشگيرى نمايد.

ج. اقسام خودكفايى‌

خودكفايى بر سه گونه است: فردى، اجتماعى و ملّيّتى‌

«خودكفايى فردى» يعنى اينكه هر كس سعى كند تا در صورت امكان از دسترنج خود بهره‌گيرد. «خودكفايى اجتماعى» يعنى اينكه هر شهر و كشورى بتواند احتياج‌هاى خود را تأمين كند. «خودكفايى مليّتى» نيز آن است كه پيروان مكتب اسلام تلاش كند تا نيازمندى‌هاى افراد جامعه اسلامى را رفع كند. امير مؤمنان عليه السلام به مردم بصره فرمود:

يا اهل البصرة! ما تنقمون منّى، انّ هذا لمن غزل اهلى (و اشار الى قميصه)؛[1]

اى مردم بصره! بر من خورده مگيريد (سپس به پيراهن خود اشاره كرد و فرمود:) اين از دستبافت‌هاى همسر من است.

امام باقر عليه السلام فرمودند:

اوحى اللّه الى نبّى من انبيائه ان قل لقومك لاتلبسوا لباس اعدائى و لاتطعموا مطاعم اعدائى و لاتشاكلوا بما شاكل اعدائى فتكونوا اعدائى كماهم اعدائى؛[2]

خداوند متعال به پيامبرى از پيامبران دستور داد تا به قوم خود هشدار دهد كه لباس دشمنان مرا نپوشند؛ از طعام و خوراك دشمنان من نخورند و همشكل دشمنان من نباشند، و گرنه از دشمنان من به حساب خواهند آمد، چنانكه آنان دشمنند.

دقّت در بيان فوق نشانگر اين نكات است:

الف. هر كس، در زندگى فردى خود بايد تا حدّ امكان خودكفا باشد و نيروى فعّال خود را در اين راه به كار بگيرد.

[1]. بحارالانوار، ج 40، ص 325.

[2]. همان و در كتاب الاثنى عشريّه، نوشته عاملى( ص 158) اين حديث با اندك تفاوتى از امام صادق عليه السلام آمده است.