مقدّمه‌

در فصل پيش، حكومت دينى را به دخالت دادن آموزه‌هاى دين در امور دولت و پذيرش مرجعيّت دين در شؤون مختلف سياسى تعريف كرديم و ادلّه منكران تركيب دين و دولت را از نظر گذرانديم و نشان داديم كه هيچ مانعى بر سر راه پذيرش مرجعيّت دين در امور اجتماعى و تأسيس حكومت دينى وجود ندارد.

هدف اصلى در فصل حاضر، بررسى اين نكته است كه آيا اسلام، مسلمانان را به تشكيل دولت دينى فراخوانده است و نظر خاصّى در باب شكل حكومت و اهداف و وظايف آن دارد؟ به تعبير ديگر، آيا اسلام به درآميختگى و تركيب دين و دولت فتوا داده، و انديشه سياسى خاصّى را عرضه نموده است؟

طبيعى است كه در اين بررسى آرا و ديدگاه‌هاى دسته اوّل از منكران حكومت دينى، كه در فصل پيشين بدان اشاره كرديم، نقد و ارزيابى مى‌شود. اين دسته، از اساس منكر امكان دخالت دين در عرصه اجتماع و سياست نيستند و مانعى در راه مرجعيّت دين در امور اجتماعى نمى‌بينند، بلكه منكر وقوع و فعليت چنين دخالتى از ناحيه اسلام هستند. از نظر آنان، اسلام امر حكومت و كيفيت و ساختار و چگونگى آن را به خود مسلمانان وانهاده و در اين موارد اظهارنظرى نكرده است‌