گزيده مطالب اين فصل‌

1. امروزه حقوق توسعه پيدا كرده و با توجه به تحولّات پديد آمده دو دسته از حقوق را شامل مى‌شود.

حقوقى كه دولتها بايد آنها را با دخالت نكردن خود محترم شمارند و حقوقى كه دولتها موظف‌اند با دخالت موثر خود، زمينه بهره‌مندى مردم از آنهارا فراهم سازند.

2. «حق بودن» با «حق داشتن» متفاوت است. در كاربردهاى حقوقى «حق داشتن» مورد توجه قرار مى‌گيرد و بر همين اساس، پذيرش يك سلسله حقوق براى انسانها هرگز به معناى حق بودن آنها نيست.

3. حق و تكليف، دو مفهوم متلازم با يكديگرند. اين تلازم از دو جنبه مطرح مى‌باشد: يك. اثبات هر حقى براى فردى، تكليفى را متوجه ديگران مى‌كند تا آن را محترم شمارند و بعكس دو. هر فردى در قبال حقوق و امتيازاتى كه به او داده مى‌شود، تكاليفى نيز متوجه او مى‌گردد. افراد در همان زمان كه «حقدار» مى‌باشند، مكلّف نيز هستند. حقدار مطلق بجز خداوند، و «مكلّف مطلق» وجود ندارد.