حديث ششم مقبوله عمر بن حنظله‌

(1) در اين حديث شريف امام صادق عليه السّلام درباره فقها چنين فرمود:

«ينظران من كان منكم ممّن قد روى حديثنا و نظر فى حلالنا و حرامنا و عرف احكامنا، فليرضوا به حكما، فانّى قد جعلته عليكم حاكما ...».[1] «اگر خصومتى ميان شما شيعيان به وجود آمد، انتخاب كنند كسى را كه از خود شما باشد، از افرادى كه حديث ما را روايت كرده باشند و در حلال و حرام ما نظر و دقّت نموده و احكام ما را ياد گرفته‌اند، به حكم وى راضى شوند؛ زيرا من او را حاكم بر شما قرار دادم ...».

متن اين حديث را كاملا در بحث قضا[2] يادآور شده‌ايم و از نظر سند به سبب «عمر بن حنظله» اگر چه تضعيف شده است،[3] ولى اصحاب (فقها) آن را به عنوان مقبوله تلقى كرده‌اند و ما نيز بر اين اصل از آن سخن مى‌گوييم.

به هر حال، اكثرا اين حديث را مخصوص به باب قضاوت مى‌دانند و تنها ولايتى را كه از آن استفاده مى‌كنند، «ولايت قضا» است؛ زيرا سؤال و جوابى كه در آن طرح شده است، راجع به قاضى مخالف و موافق است كه امام عليه السّلام فرمود: به قاضى مخالف مراجعه نكنيد و قاضى را از موافقين (شيعه) انتخاب نماييد.

حديث مقبوله و ولايت بر شئون قضاوت‌

(2) قضات منصوب از طرف حكومتهاى اسلامى در زمان گذشته و حاضر علاوه بر ولايت قضا داراى نوعى اختيارات (ولايتها) كه در خور شأن قاضى است مى‌باشند،

[1] - وسائل 18/ 98/ باب 11 از ابواب صفات القاضى/ ح 1.

[2] - صفحه 266.

[3] - و نيز درباره محمّد بن عيسى و داوود بن حصين- كه در سند اين حديث واقع شده‌اند- سخن رفته است، مراجعه به كتب رجال شود.