بر آن 250 سال يعنى تا وفات امام عسكرى عليه السلام امام معصوم ظاهر دارد كه سيره‌اش حجت است. در اين مدت تغييرات بسيارى در اوضاع زمانه پديد آمد و اوضاع رنگ و روى بسيار متفاوتى يافت. وجود امام معصوم عليه السلام در اين دوران مشكل اقتضاى زمان را به خوبى حل مى‌نمود و آنچه را كه جامعه نمى‌توانست با مراجعه به سيره پيامبر پاسخش را دريابد با وجود امام معصوم به راحتى حل مى‌شد. معارف قرآن به زيباترين شكل و عميق‌ترين وجه بيان مى‌گرديد و گنجينه معارف بدون ابتلا به التباسات و كژى‌ها و انحرافات سهوى و عمدى گشوده مى‌شد»[1].

در مقابل، ديگر فرق اسلامى نه تنها به قدر كافى از فيض وجود امامان بهره نجستند، بلكه منع شدن احاديث نبوى توسط خلفا مدت‌هاى مديدى آنان را از معارف ارزشمند نبوى نيز محروم ساخت و در چنين خلأ بزرگى راه براى ورود اسرائيليات و احاديث جعلى و خرافى گشوده شد و چنان ضربه‌اى بر پيكر معارف ناب اسلامى وارد آمد كه آثار آن همچنان باقى است و از ميان بردن آن كارى بس دشوار، و چه بسا ناشدنى است.

4. جامعيت و اجتهاد

استمرار نص در تشيع تا اواخر قرن سوم و بهره‌گيرى وافر از روايات معصومين عليهم السلام جامعيت آيين خاتم را به بهترين وجه به نمايش گذاشته و جريان اجتهاد را به گونه‌اى ممتاز از اهل‌سنت سامان داده است.

[1] - ر. ك: شهيد مطهرى، مجموعه آثار، ج 21، ص 150- 151