واقعى، و اهانت آميزش‌كنندگان را به آميزش نيك، و تلخى ترس از ستمكاران را به شيرينى ايمن بودن از ايشان.»

روشهاى تنبيهى‌

قرآن مجيد يك استراتژى كلى را براى مردم ترسيم مى‌كند كه در تعليم و تربيت نيز اين خط مشى بايد رعايت شود و آن استراتژى‌ «محمد رسول الله والذين معه اشدّاء علي الكفار رحماء بينهم، محمد (ص) پيامبر خداست و همراهان وى بر كفار خشن و شديد و ميان خودشان مهربان و رحيم‌اند» (قرآن كريم، سوره فتح، آيه 29)، مى‌باشد. به دليل سياقى كه كلام امام سجاد (ع) در اين دو فراز دارد مى‌توان ادعا نمود كه فراز هفتم از دعاى مكارم الاخلاق ظاهرا ناظر بر چهره «رحماء بينهم» بوده و فراز هشتم كه بعداً ذكر مى‌شود چهره «اشداء على الكفار» را متعرض مى‌شود. نكته ديگر آنكه امام در اين فراز در واقع قصد تنبّه مخاطين خود را دارند ولى راه‌هاى تنبيه آنها به دليل نزديكى و قرابت ايمانى يا نَسبى و يا انسانى و يا ملى كه دارند، طرق ملايم و ظريفى است و به قول معروف امام (ع) مخاطبين خود را مأخوذ به حيا مى‌كنند. نكته ديگر آنكه، اتخاذ چنين راهكارهايى براى تنبيه، فقط از افراد كريم النفس و بزرگوار سر مى‌زند كه مثلًا محبت و ملاطفت را در برابر ديگران حتى كسانى كه بر آنها ستم روا داشته‌اند پيشه مى‌كنند.