موجودى شايسته و برتر شمرده است.[1] در اين راستا بند ششم از اصل دوم، كرامت و ارزش انسان و آزادى توأم با مسئوليت او در برابر خدا را يكى از پايه‌هاى نظام جمهورى اسلامى مى‌داند و اصل 43 نيز بر حفظ آزادى انسان در مسير تأمين نيازهاى او تأكيد مى‌ورزد.[2]

حق حيات و مصونيت حقوق فردى‌

از آنجاكه حيات موهبتى الاهى و اصلى‌ترين نعمتى است كه ذات بدان انسان قائم است، احدى حق ندارد آن را از ديگرى سلب كند. درواقع حق حيات به‌عنوان حقى فطرى و طبيعى، اساس تمام حقوق انسانى به شمار مى‌آيد؛ زيرا همه حقوق، قائم به وجود انسان است و بدون آن هيچ حقى براى آدمى معنا ندارد.[3]

در قرآن نيز بر حق حيات تصريح شده است:

وَلَا تَقْتُلُوا النَّفْسَ الَّتِي حَرَّمَ اللَّهُ إلَّا بالْحَقِّ.[4]

وَلَا تَقْتُلُوا أَوْلَادَكُمْ خَشْيَةَ إمْلَاقٍ نَحْنُ نَرْزُقُهُمْ وَإيَّاكُمْ إنَّ قَتْلَهُمْ كَانَ خِطْئًا كَبيراً.[5]

تنها درصورتى امكان سلب اين حق وجود دارد كه خداوند خود مقرر فرموده باشد؛ مثلًا جنگ‌هاى مشروع (دفاع و جهاد) يا براى قصاص و يا براى جرايم و جنايات مستوجب حد اعدام.[6] در اصل 22 آمده است:

حيثيت، جان، حقوق، مسكن و شغل اشخاص از تعرض مصون است، مگر در مواردى كه قانون تجويز كند.[7]

[1]. قاسم شعبانى، حقوق اساسى و ساختار حكومت جمهورى اسلامى ايران، ص 82 و 83.

[2]. بنگريد به: اعلاميه حقوق بشر، بند 1 مقدمه و ماده 1. گفتنى است از حق كرامت انسانى در ماده 1 اين اعلاميه، به« حيثيت انسان» تعبير شده است.

[3]. منوچهر طباطبايى‌مؤتمنى، آزادى‌هاى عمومى و حقوق بشر، ص 38.

[4]. انعام( 6): 151.

[5]. اسراء( 17): 31.

[6]. جليل قنواتى، نظام حقوقى اسلام، ص 212.

[7]. ميثاق حقوق مدنى و سياسى( مصوب 1966)، ماده 60؛ كنوانسيون اروپايى حقوق بشر، ماده( 1) 2؛ كنوانسيون آمريكايى حقوق بشر، ماده( 1) 4؛ منشور آفريقايى حقوق بشر و ملل، ماده 4؛ اعلاميه جهانى حقوق بشر، ماده 3.