يك قزاق دون‌پايه را به بزرگترين ثروتمند و مالك در ايران تبديل كرد. فهرست اموال و املاك به‌جاى مانده از رضاخان، نشان‌دهنده ظلم سنگينى است كه در اين دوره بر مردم وارد شده است. در هرگونه تجارت، توليد، معامله مهم، بخشى از درآمد مى‌بايست به حساب رضاخان ريخته مى‌شد.

ساخت راه‌هاى شوسه و راه‌آهن، از جمله اقدامات مهم اين دوران بود كه اهداف خاص سياسى، امنيتى و اقتصادى را دنبال مى‌كرد. چنان كه در جريان جنگ جهانى دوم و اشغال ايران، مردم شاهد بهره‌گيرى از اين امكانات فراهم شده از ثروت آنان در راستاى اهداف و مقاصد استعمارگران بودند.

تجديد قرارداد دارسى‌

در سال 1310 درآمد ايران از نفت بسيار كاهش يافت و اين موضوع با توجه به وابستگى به درآمد نفت و طرح‌هاى متعدد نظامى و غيرنظامى براى رضاخان ناراحت‌كننده بود. «او به كابينه دستور داد تا مذاكرات رسمى را با شركت آغاز كنند. رئيس هيئت نمايندگى ايران قدرتمندترين مرد كشور، بعد از شخص شاه بود. عبدالحسين تيمورتاش، وزير دربار، درواقع از ديدگاه راديكال‌ترى به اوضاع مى‌نگريست و حتى معتقد بود كه حكومت ايران بايد هم براى هراساندن انگليس و هم بهبود روابط با شوروى، رويه دوستانه‌ترى را با شوروى در پيش بگيرد. مذاكرات به‌طول انجاميد و شاه كنترل اعصاب خود را از دست داد. يك روز غرش‌كنان به جلسه هيئت دولت وارد شد و پرونده نفت را به داخل بخارى پرتاب كرد. با گفتن اينكه «نمى‌رويد تا امتياز را لغو كنيد» به آنها دستور داد كه بيانيه لغو يكجانبه امتياز دارسى را آماده كنند. رضاشاه پايش را از گليمش بيرون گذاشته بود و نمى‌توانست حرفش را تماماً و به شيوه‌هايى كه به آن خو گرفته بود، به كرسى‌بنشاند. امتياز دارسى طبق دستور لغو شد، اما شاه نيز فهميد- يا مجبور شد بفهمد!- كه بايد قرارداد جديدى را بپذيرد. ايرانيان ابتكار عمل را از دست دادند و قرارداد 1312 (1933 م.) بسته شد. طبق معمول اين قرارداد به‌عنوان يك‌