فصل اول: نفوذ و سلطه انگليس‌

مقدمه‌

در بررسى تاريخ تحولات سياسى- اجتماعى و مراحل آن، از نقاط عطف و مقاطعى بحث مى‌شود كه زمينه‌سازى و تأثيرگذارى بيشترى نسبت به ديگر وقايع دارند. از ديدگاه بسيارى از پژوهشگران، دوران حاكميت صفويه و ويژگى‌هاى آن، مهم‌ترين و مؤثرترين نقطه عطف در سير تاريخى قرون معاصر ايران بوده است؛ چراكه در دوره صفويه افزون بر شكل‌گيرى مركزيت نيرومند و يكپارچه و دگرگونى‌هاى فرهنگى، سياسى و اقتصادى و توسعه ارتباط با دولت‌هاى اروپايى، همزمانى با گسترش منطقه نفوذ و سلطه استعمارى و توجه ويژه به ايران براى مقابله با قدرت روزافزون عثمانى و موقعيت جغرافيايى (استراتژيك) ايران، زمينه‌ساز شرايط نوينى شد كه تحولات گسترده‌اى را به دنبال داشت.

ورود استعمار

دوران حاكميت صفويه همزمان با انقلاب صنعتى و ضرورت اجتناب‌ناپذير يافتن بازارهاى جديد براى فروش كالاها و پيدا كردن منابع و امكانات مورد نياز در راستاى توسعه و تحكيم سلطه سرمايه‌دارى نوپاى غرب بود. ايران در اين دوره به دليل برخوردارى از مجموعه شرايط ويژه و همچنين ضرورت ايجاد موازنه با دو امپراتورى روس و عثمانى، در كانون رقابت قدرت‌هاى اروپايى قرار گرفت.