در اين دوران بيشتر اقدامات و مبارزات، به‌علت شرايط تاريخى و گذشته پرماجرا و مأيوس كننده مردم، متوجه فعاليت‌هاى فرهنگى، آموزشى و تبليغاتى بود؛ زيرا علاوه بر ضرورت گسترش آگاهى و تربيت نيروهاى دينى مبارز، شرايط سياسى و اقتصادى همچنان به علت اشغال، نامساعد و بحرانى بود. دولت‌هاى اشغالگر در مقابله و ايجاد محدوديت براى جريان دينى وحدت‌نظر داشتند. در چنين وضعيتى، ماركسيست‌ها، ملى‌گراها، بهائى‌ها، طرفداران كسروى و بالاخره سازمان‌هاى جاسوسى، آزادى عمل كامل همراه با امكانات بسيار در اختيار داشتند. با وجود چنين شرايطى، از سال 1327 فعاليت‌هاى سياسى و تشكيلاتى گسترده‌تر نيروهاى مذهبى آغاز شد و آنان به‌عنوان جريان جديدى وارد معادلات سياسى- اجتماعى شدند.

مبارزات گروه‌ها و شخصيت‌هاى مسلمان در اين مقطع تاريخى، اگرچه سراسرى و همه‌جانبه نبود، ولى زمينه‌ساز تحولات و تبديل نهضت اسلامى دهه 40 به انقلاب اسلامى در دهه 50 گرديد.