وسعت و عمق بيشترى يافت و به بيش از پنجاه لژ و چندهزار فراماسونر رسيد كه تمامى آنها جزو افراد منتفذ و سرشناس در زمينه‌هاى‌سياسى، اقتصادى، فرهنگى و نظامى بودند.[1]

تعداد اعضاى لژهاى مختلف تشكيلات فراماسونرى در ايران حدود 1200 نفر بود. از اين عده در سال 1351 شمسى، حدود هشت نفر در هيئت وزيران، 24 نفر سناتور، 54 نفر نماينده مجلس شوراى ملى، 24 نفر از مسئولان وزارت خارجه و سفيران شاهنشاهى در كشورهاى ديگر و بقيه از شخصيت‌هاى مؤثر و متنفذ مملكتى بودند كه برخى از آنان به درجه استاد اعظم- مانند شريف امامى- ارتقا يافتند. افزون بر سياستمداران، نظاميان نيز در لژهاى فراماسونرى عضويت داشتند و از اين طريق دست به اقدامات سياسى مى‌زدند.[2]

از سوى ديگر، عدم «گردش نخبگان» در ساختار حكومتى ايران و منحصر شدن به چند خانواده وابسته به پهلوى و سرسپرده انگليس و آمريكا، بُعد ديگرى از فساد سياسى را مى‌نماياند.

با انقلاب اسلامى، امروز شاهد آنيم كه مسئولان و كارگزاران نظام از بين مردم و با اراده و رأى آنان در مناصب مختلف قرار مى‌گيرند و ديگر فراماسونرها و وابستگان به آمريكا و انگليس حاكم نيستند.

2. فساد اخلاقى‌

يكى از علل اعتراض مردم به رژيم پهلوى و تلاش براى سرنگونى آن «فساد اخلاقى» در ساختار حكومت بود. ژان لوروريه، روزنامه‌نگار فرانسوى معتقد است:

اگر در كوچه و خيابان از ايرانيان بپرسيد كه چرا رژيم را مورد انتقاد و سرزنش قرار مى‌دهند و جواب آنها را جمع كنيد، فساد و انحطاط اخلاقى رژيم در رديف اول پاسخ آنها خواهد بود.[3]

دراين‌باره تا جايى‌كه اصول اخلاقى اجازه دهد، تنها از آن‌روى كه نسل جوان امروز با سران حكومتى پهلوى بيشتر آشنا گردد، به چند نمونه مى‌پردازيم.[4]

[1]. حسين آباديان و ديگران، رويارويى فرهنگى ايران و غرب در دوره معاصر( مجموعه مقالات 1)، ص 130.

[2]. عليرضا زهيرى، عصر پهلوى به روايت اسناد، ص 2 و 281.

[3]. احمد فاروقى و ژان لوروريه، ايران بر ضد شاه، ص 103.

[4]. مؤسسه‌مطالعات‌و پژوهش‌هاى‌سياسى، سقوط( مجموعه مقالات نخستين همايش بررسى علل فروپاشى سلطنت پهلوى)، ص 352-.