توسط هر يك از طرفين فسخ شود، طرف ايرانى موظف است كليه خسارات وارده را- به تشخيص وزارت دفاع انگليس- تقبل و پرداخت كند. اين قرارداد با تأكيد شاه و به واسطه شاپور ريپورتر، جاسوس ارشد انگليس در دربار پهلوى شكل يافت.[1]

بنابراين در ساختار نيروهاى مسلح ايران در دوره پهلوى، هدف اصلى حفاظت از منافع غرب در منطقه، آن هم با نيرو، تجهيزات و درآمدهاى نفتى ايران بود. اما با پيروزى انقلاب اسلامى ايران و فروپاشى پيمان سنتو و انحلال دكترين دو ستونى نيكسون، امروز نيروهاى مسلح در ارتش، سپاه پاسداران و بسيج مردمى، حافظ منافع ملى‌اند كه نمونه بارز آن، حماسه «دفاع مقدس» است.

ب) فرماندهى در ساختار نظامى- امنيتى‌

در عرصه «فرماندهى» كه از مهم‌ترين شاخصه‌هاى كارآيى و توانمندى نيروى نظامى يك كشور است، با تحولات چشمگيرى روبه‌روييم.

در دوران پهلوى، مستشاران و فرماندهان آمريكايى و انگليسى، نيروهاى مسلح ما را فرماندهى و هدايت مى‌كردند. سوليوان، سفير آمريكا در دورانپهلوى مى‌نويسد:

آمريكايى‌ها توجه زيادى به نيروهاى مسلح ايران معطوف داشتند ... ميسيون نظامى آمريكا در ايران هم وضع منحصربه‌فردى داشت. تفاوت ميسيون نظامى آمريكا در ايران با هيئت‌هاى نظامى در ساير كشورهاى جهان اين بود كه پرسنل نظامى آمريكا در ايران عملًا جزو نيروهاى مسلح ايران به شمار مى‌آمدند و در اواخر سلطنت شاه به استثناى شش نفر از افسران ارشد آمريكايى، بقيه مستشاران و كاركنان آمريكايى نيروهاى مسلح ايران، حقوق‌بگير دولت ايران بودند. حقوق و مزايا، هزينه اياب و ذهاب و مخارج تحصيل فرزندان آنها از طرف دولت ايران تأمين مى‌شد و علايمى كه روى اونيفورم آنها دوخته مى‌شد، آنها را عضو خانواده نيروهاى مسلح ايران به شمار مى‌آورد.[2]

قرارداد دوجانبه ايران و ايالات‌متحده در سال 1959 موجب شد ساختار دفاعى مملكت و سازماندهى نيروهاى مسلح و خلاصه همه امور ستادى و اجرايى ارتش تحت اختيار

[1]. منوچهر محمدى، مرورى بر سياست خارجى ايران دوران پهلوى، ص 129.

[2]. ويليام سوليوان‌و آنتونى پارسونز، خاطرات دو سفير، ص 74.