و لو عمو ما فيجوز حال الغيبة للفقيه الموصوف بما يأتى فى القضاء اقامتها مع المكنه و يجب على العامه تقويته:[1] در زمان غيبت اجراى حدود و تعزيرات براى فقيه جامع الشرايط افتا نافذ و جايز مى‌باشد و بر مردم لازم و واجب است كه در اين كار او را يارى و تقويت كنند». در جا ديگر نيز مى‌فرمايد:

«فلا ينعقد الجمعه الا بالامام العادل او نائبه و لو فقيها مع امكان الاجتماع فى الغيبه:[2] در زمان غيبت نماز جمعه جز به وسيله امام يا نايب وى منعقد نمى‌گردد، گرچه نايب عام و فقيه جامع الشرايط باشد».

ايشان در كتاب دروس مى‌گويند: «و فى الغيبة الامام ينفذ قضاء الفقية الجامع لشرايط و يجب الترافع اليه و حكمه، حكم منصوب من قبل الامام خصوصا:[3] در عصر غيبت فقيه جامع الشرايط محور قضاست و حكم او مانند حكم نايب خاص امام لازم‌الاطاعه مى‌باشد و بر مردم واجب است اختلافات خود را نزد او ببرند». شهيد در بحث رؤيت هلال نيز مى‌نويسد: «و هل يكفى قول الحاكم وحده في ثبوت الهلال به؟ الاقرب نعم:[4] آيا قول حاكم [- فقيه‌] در ثبوت هلال كافى است؟ اقرب اين است كه كفايت مى‌كند».

بنابراين از نظر شهيد اول، فقيه به نيابت از امام زمان (عج) وظايفى چون گرفتن زكات و خمس و اجراى حدود و تعزيرات، قضاوت و اقامه نماز جمعه را بر عهده دارد. شايان ذكر است كه در زمان شهيد اول حوزه امور عمومى چيزى بيشتر از اين امور نبوده است.

شاگرد مبرز شهيد اول، فاضل مقداد[5] نيز قضاوت و اجراى حدود و انجام امور عمومى را در عصر غيبت وظيفه فقهاى جامع الشرايط مى‌داند كه انجام آنها را با ولايت از ناحيه امام معصوم بر عهده دارند.[6] وى در اين مورد با دليلى عقلى و نقلى استدلال مى‌كند. دلايل نقلى فاضل مقداد استدلال به رواياتى مانند: 1. «العلماء ورثة الانبياء»؛ 2. «علماء امتى كانبياء بنى اسرائيل».

دليل عقلى فاضل مقداد نيز بدين شرح است كه به حكم عقل، فلسفه اقامه حدود در زمان غيبت نيز موجود است و از اين نظر تفاوتى بين زمان حضور و غيبت وجود ندارد.

[1] . همان، ج 2، ص 47- 48.

[2] . شهيد اول، اللمعه، ج 1، ص 127.

[3] . همو، الدروس، ج 2، كتاب قضاء اللمعه ج 1، ص 277.

[4] . شهيد اول، الدروس، ج 1، ص 286.

[5] . شيخ جمال الدين مقداد بن عبد اللّه سيورى حلى اسدى، معروف به فاضل مقداد( متوفاى 826 ه) از شاگردان مبرز شهيد اول است. كتاب معروف وى در آيات الاحكام« كنز العرفان» و در فقه،« التنقيح الرائع» است.

[6] . مقداد، فاضل، التنقيح الرائع فى مختصر الشرايع، ج 1، ص 595 و 596.