نمى‌توان با استناد به پاره‌اى از سخنان دو پهلوى امام قدّس سرّه- آن هم در مصاحبه با يك خبرنگار فرانسوى يا انگليسى- نظريه‌اى را به ايشان نسبت داد. افزون بر آنچه گفتيم، نكاتى ديگر نيز به‌نظر مى‌رسد:

3. براى فهم انديشه امام قدّس سرّه در اين موضوع، بايد از روش تفسير «كلام‌به‌كلام» استفاده كرد. با توجه به اين نكته، امام رحمه اللّه حتى در آنجايى كه بر اهميت رأى مردم اصرار ورزيده، هميشه به دنبال آن تأكيد نموده كه اين رأى و جمهورى متكى به قانون اسلامى و در چارچوب آن است. «قانون اسلام» در سالهاى 57- 58 ترجيح‌بند سخنان امام بود، پيش‌تر دراين‌باره سخنانى از امام گفته آمد، اما اينك سخنانى ديگر از باب نمونه:

يك. ايشان در مصاحبه با تلويزيون ايتاليا (در تاريخ 23 دى ماه 57) مى‌فرمايد: «حكومت [ما] جمهورى است مثل ساير جمهوريها و احكام اسلام هم احكام مترقى و مبتنى بر دموكراسى و پيشرفته و با همه مظاهر تمدن موافق».[1] دو. امام در پاسخ به خبرنگار بى‌بى‌سى كه مى‌پرسد: «چه نوع حكومتى را بر مى‌گزينيد»، مى‌گويد:

«يك حكومت جمهورى اسلامى؛ اما جمهورى است براى اينكه به آراى اكثريت مردم متكى است، و امام اسلام براى اينكه قانون اساسى‌اش عبارت است از قانون اسلام».[2] از ميان دو مفهوم «جمهورى» و «اسلامى»، امام توجهى ويژه به اسلام دارد؛ چنان‌كه مى‌فرمايد: «دشمنهاى ما از جمهورى اسلامى مى‌ترسند؛ از اسلام مى‌ترسند؛ از جمهورى صدمه نديدند، از اسلام صدمه ديند. آن كه تودهنى به آنها زده، جمهورى نبود؛ جمهورى دموكراتيك هم نبود؛ جمهورى دموكراتيك اسلامى هم نبود؛ جمهورى اسلامى بود».[3] ايشان همچنين مى‌فرمايد: «اگر چنانچه فقيه در كار نباشد؛ ولايت فقيه در كار نباشد، طاغوت است. اگر به امر خدا نباشد؛ رئيس جمهور با نصب فقيه نباشد، غيرمشروع است. وقتى غيرمشروع شد، طاغوت است. طاغوت وقتى از بين مى‌رود كه كسى به امر خداى تبارك و تعالى نصب بشود».[4]

[1] . امام خمينى، صحيفه نور، ج 5، ص 429.

[2] . همان، ج 5، ص 170.

[3] . همان، ج 4، ص 269.

[4] . همان، ج 10، ص 221.