2. اثاث منزل ندارم، مختصر اثاثى است در قم و تهران، مِلك همسرم مى‌باشد. دوقطعه قالى در منزل است، داده‌اند كه اگر خواستم بابت‌خمس حساب كنم و مال اينجانب و ورثه نيست، بايد به سادات فقير بدهند.

چند جلد كتاب، بقيه كتبى است كه در زمان شاه مخلوع به غارت رفت و نمى‌دانم چقدر است و چند جلد كتاب كه در مدتى كه در تهران هستم از طرف مؤلفين هديه شده است كه قيمت تقريبى آن را نمى‌دانم، ولى قدر قابلى نيست، اثاثى كه در منزل مسكونى فعلى در تهران است مِلك صاحبان منزل است، احمد اطلاع دارد.

3. كليه وجوهى كه در بانك‌ها يا در منزل يا نزد اشخاص است كه آقاى پسنديده مطلع هستند، به‌استثناى وجه مختصرى كه اشاره شد، وجوه شرعيه مى‌باشد و مِلك اين‌جانب نيست، و ورثه اين‌جانب در آنها حقى ندارند و تكليف آنها را به‌حسب وصيت تعيين نموده‌ام.

بلافاصله پس از رحلت امام، فرزند ايشان از قوه قضائيه خواست تا دارايى‌هاى امام را طبق قانون اساسى بررسى كند.[1]

نتيجه بررسى جالب است:[2] نه‌تنها بر دارايى‌هاى امام در دوران رهبرى كشورى نفت‌خيز، چيزى اضافه نشد، بلكه قطعه زمين موروثى، به‌دستور ايشان به مستمندان محل واگذار گرديد و از مِلك ايشان خارج شد. تنها دارايى غيرمنقول ايشان، منزل قديمى‌شان در قم است كه آن‌هم از زمان تبعيد امام به بعد، در اختيار اهداف نهضت اسلامى قرار گرفت و عملًا جنبه شخصى نداشت.[3]

[1]. بنگريد به: روزنامه‌هاى رسمى كشور، 27 خرداد 1368.

[2]. براى مطالعه نتيجه بررسى بنگريد به: روزنامه‌هاى رسمى كشور، 11 تيرماه 1368.

[3]. شايد آشنايى با برخى از كاخ‌ها و محيطهاى اقامتى شخصى شاه، بى‌مناسبت نباشد؛ كاخ‌هاى شاه در تهران عبارت بودند از: مرمر، گلستان، سعدآباد، فيروزه و نياوران. وى همچنين در شهرهاى كلاردشت، رامسر، نوشهر و كيش كاخ‌هايى داشت. به گفته نزديكان شاه، در اواخر سلطنتش،« در اكثر شهرها كاخ اختصاصى داشت.»( فريده ديبا، دخترم فرح، ص 97.)

شاه علاوه بر ايران، در كشورهاى ديگر نيز قصرها و باغ‌هايى را براى خود و اطرافيانش تهيه كرده بود. وى در اطراف لندن قصر باشكوهى كه داراى يك باغ بسيار بزرگ و زيبا بود خريدارى كرد. هم‌زمان، آپارتمانى در لندن براى همسرش خريد كه« حدود يك زمين فوتبال مساحت داشت.»( همان، ص 177.) شاه بعدها براى وليعهدش نيز مزرعه‌اى بزرگ در كنار همان كاخ خريد. شاه همه‌ساله تعطيلات زمستانى خود را كه از اواسط دى‌ماه تا اوايل اسفند به‌طول مى‌انجاميد در سوييس و شهر سن‌موريتس مى‌گذرانيد. سن‌موريتس كه در جنوب شرقى سوييس و در دامنه‌هاى سلسله جبال آلپ قرار دارد، از شهرهاى بسيار لوكس و پرهزينه سوييس است كه به‌دليل برف فراوان، همه‌ساله سرمايه‌داران دنيا براى ورزش اسكى و ديگر تفريحات، از اول ژانويه به‌آنجا مسافرت مى‌كنند. به‌دستور شاه، ويلاى بسيار زيبايى در آن شهر خريدارى شد و طراحان مشهور فرانسوى و دانماركى، دكوراسيون آن را با صرف تقريباً سه‌ميليون پوند، به ميل شاه و ملكه تغيير دادند. همچنين شاه دستور داد تا پشت ويلا يك ورزشگاه اختصاصى مدرن تأسيس كنند.

شاه، حق خواهرانش را نيز ضايع نكرد؛ زيرا علاوه بر كاخ‌هايى كه در تهران، كرج، چالوس، نور و ساير نقاط ايران داشتند، املاك قابل‌توجهى نيز در آمريكا براى آنها تهيه كرد. آپارتمان مشهور چندهزار مترى اشرف در نيويورك و نيز كاخ او و شمس در كاليفرنيا، كه از كاخ‌هاى مشهور آمريكاست، نمونه‌هايى از شيوه زندگى شاهانه با هزينه‌هاى بيت‌المال است.

علاوه بر قصرهاى شاه و نزديكانش، باغ‌ها و زمين‌هاى كشاورزى فراوانى هم از رضاشاه به او ارث رسيده بود. به اعتراف خود شاه، 220 هزار هكتار زمين از رضاشاه به او ارث رسيد؛ البته اين مقدار زمين، او را راضى نكرد و براى افزايش دارايى‌هايش برنامه‌هاى زيادى تدارك ديد. به گفته دوست ديرينه شاه، فردوست: با توجه به حرصى كه محمدرضاشاه داشت« بايد به او( رضاشاه) رحمت فرستاد!»( حسين فردوست، ظهور و سقوط سلطنت پهلوى، ج 1، ص 122.)

اين تنها اشاره‌اى بود به‌برخى از مستغلات شاه و همسران و خواهرانش. طبيعى است كه بازگويى املاكى كه در تاريخ ضبط شده و نيز ديگر سرمايه‌گذارى‌هاى بسيار كلان داخلى و خارجى آنها، در توان اين نوشته نيست. همچنين از اشاره به مفاسد مالى و ماجراى زمين‌خوارى‌هاى رضاخان صرف‌نظر مى‌كنيم.( بنگريد به: شهلا بختيارى، مفاسد خاندان پهلوى، و ديگر منابعى كه در اين كتاب معرفى شده است.)