(1)

مسأله 6- اگر در وجود سبب سجده سهو شك نمايد

، بنا را بر نبود آن بگذارد و اگر بعد از آنكه وجوب سجده سهو را بداند، در بجا آوردن آن شك نمايد، واجب است آن را بجا آورد، و اگر به وجود سبب سجده سهو علم پيدا كند، ولى بين تعداد كمتر و بيشتر تردّد داشته باشد، بنا را بر كمتر مى‌گذارد. و اگر در انجام كارى از كارهاى سجده، شك كند، چنانچه در محلّ است، بايد آن را بياورد و اگر گذشته باشد، اعتنا نكند، و اگر در اينكه دو سجده انجام داده يا يك سجده، شك نمايد، بايد بنا را بر اقلّ بگذارد، مگر آنكه شك او بعد از وارد شدن در تشهد باشد، و اگر بداند كه يك سجده زيادى انجام داده يا بداند كه يك سجده كم كرده است، بايد اعاده كند.

(2)

مسائل متفرقه‌

(3)

مسأله 1- اگر شك كند نمازى را كه در دست دارد و مشغول خواندن آن است آيا نماز ظهر است يا نماز عصر؟

چنانچه نماز ظهر را خوانده باشد، نمازى كه در دستش است باطل مى‌شود و اگر نماز ظهر را نخوانده باشد يا در اينكه نماز ظهر را خوانده يا نه شك نمايد، چنانچه نماز عصر را بجا نياورده، و در وقت مشترك بين آنها باشد، بايد به نماز ظهر عدول كند، (و همچنين است بايد عدول به ظهر نمايد) اگر در وقت خاص نماز عصر باشد، در صورتى كه وقت براى اين كه بقيه نماز ظهر را بخواند و يك ركعت نماز عصر را در وقت بخواند، وسعت داشته باشد و اگر وقت اين اندازه وسعت نداشته باشد، چنانچه به اندازه يك ركعت نماز عصر وسعت داشته باشد، بايد نمازى را كه در دست دارد رها كند و نماز عصر را بخواند و نماز ظهر را قضاء نمايد وگرنه (كه وقت به اندازه خواندن يك ركعت نماز عصر نباشد) احتياط آن است كه همان نماز در دستش را به عنوان نماز عصر تمام كند و نماز ظهر و عصر را در خارج وقت قضاء نمايد، اگر چه جواز دست برداشتن از آن نماز، خالى از وجه نيست، و در اين مسأله صورتهاى زيادى هست كه چه بسا به سى و شش صورت برسد. و از آنچه كه بيان شد، حال جائى كه شك كند اين نمازى كه در دست دارد مغرب است يا عشاء، روشن مى‌شود، البته محل جايز بودن عدول در اينجا، آنجائى است كه به ركوع ركعت چهارم نرفته باشد.

(4)

مسأله 2- اگر بعد از نماز بداند كه دو سجده را از دو ركعت بجا نياورده‌

، چه از دو ركعت اوّل باشد يا از دو ركعت آخر، نمازش صحيح است و بايد آنها را قضاء نمايد و دو مرتبه دو سجده سهو بجا آورد و همچنين است اگر نداند آنها از كدام يك از ركعات است ولى بداند كه دو سجده از دو ركعت است، و همچنين است اگر در اثناى نماز، بعد از گذشتن محل جبران آنها، چنين علمى پيدا كند.