آنها نمى‌پردازد، داخل شده باشد (در چنين موردى به شك در سلام)، اعتنا نمى‌كند كما اين كه اگر مأموم شك در گفتن تكبيرة الاحرام كند، و به كارى كه مترتب بر تكبيرة الاحرام است؛ و لو اين كه به مانند سكوت مستحبّى كه در نماز جماعت است و مانند آن، مشغول شده باشد، به شك خود اعتنا نمى‌نمايد.

(1)

مسأله 5- چيزى كه در محل آن چيز در انجام آن شك كند و آن را انجام دهد، سپس متوجّه شود كه آن را بجا آورده بوده است‌

، نماز را باطل نمى‌كند مگر آن كه ركن باشد، كما اينكه اگر از محلّ آن گذشته باشد (و به شك خود اعتنا نكند) و آن را انجام ندهد، سپس معلوم شود كه آن را بجا نياورده بوده است، نمازش باطل نمى‌باشد، بشرط آنكه ركن نباشد و جبران آن (هم) ممكن نباشد به اينكه داخل ركن ديگرى شده باشد و اگر تدارك آن ممكن باشد، بايد آن را جبران نمايد، اگر چه ركن نباشد.

(2)

مسأله 6- اگر در حال انجام دادن كارى از كارهاى نماز شك كند كه در بعضى كارهاى قبلى شك كرده يا نه‌

، به شك خود اعتنا نمى‌كند و همچنين است اگر در آن حال شك كند كه چنين سهوى كرده است يا نه كه (آيا در بعضى از كارهاى قبلى نماز، اشتباه كرده يا نه، به شك خود اعتنا نمى‌كند) ولى اگر قبل از گذشتن محل آن شك كند كه در آن اشتباه كرده يا نه، بايد آن را بجا بياورد.

(3)

حكم شك در عدد ركعتهاى نماز واجب‌

(4)

مسأله 1- براى شك مزبور (شك در ركعات نماز) به مجرد پيدا شدنش حكمى نيست اگر بعدا برطرف شود

، ولى اگر شك باقى بماند، چنين شكى نماز (واجب) دو ركعتى و سه ركعتى و دو ركعت اول نمازهاى واجب چهار ركعتى، را باطل مى‌كند، و همين شك در چندين صورت از نمازهاى چهار ركعتى باعث فساد نماز نيست بلكه براى آن علاج و چاره است پس از آنكه دو ركعت اوّل نماز را احراز نموده (و علم به انجام آن داشته) باشد و اين احراز به سر برداشتن از سجده آخر (ركعت دوم) حاصل مى‌شود و اما اگر (سر از سجده بر نداشته باشد)، ذكر واجب را در سجده تمام كرده باشد (و شك در ركعات نماز نمايد)، احتياط آن است كه بنا (را بر سه مثلا) بگذارد و به شك خود عمل نمايد، سپس اعاده كند، اگر چه بنا بر اقوا (فقط) اعاده نماز لازم است و اين شك نماز را باطل ميكند.

(5) صورت اوّل: شك بين دو ركعت و سه ركعت بعد از تمام كردن دو سجده است كه بنا را بر سه مى‌گذارد و ركعت چهارم را بجا مى‌آورد و نمازش را تمام مى‌كند، سپس با يك ركعت نماز ايستاده يا دو ركعت نماز نشسته احتياط مى‌كند، و احتياط بهتر آن است كه بين هر دو نماز احتياط با مقدّم داشتن يك ركعت نماز احتياط ايستاده جمع كند و سپس نماز را از نو بخواند.

(6) صورت دوّم: شك بين سه (ركعت) و چهار (ركعت) در هر جاى نماز باشد، كه بنا را بر چهار ركعت مى‌گذارد و حكم آن مانند صورت سابق (اوّل) است، حتّى در احتياط، جز در جلو انداختن يك ركعت نماز احتياط ايستاده [بر نشسته كه در اين صورت تقديم احتياط ايستاده بر نشسته لازم نيست‌].