اشكال است. امّا زياد كردن قيامى كه ركن است، صورت نمى‌پذيرد مگر با زياد شدن ركوع يا تكبيرة الاحرام، (كه همراه آنها قيام متصل به ركوع و يا قيام در حال تكبيرة الاحرام نيز زياد مى‌شود) و امّا نيّت بنا بر آن كه عبارت از داعى و محرك باشد، زياد شدن آن تصوّر نمى‌شود، و بنابر آنكه نيّت، خطور قلبى و گذراندن در قلب باشد، افزودن آن ضررى نمى‌رساند، و زياد كردن غير اركان از روى سهو، نماز را باطل نمى‌كند، اگر چه بنابر احتياط (واجب) موجب دو سجده سهو مى‌شود، چنانكه بزودى مى‌آيد.

(1)

مسأله 2- كسى كه سهوا چيزى از واجبات نمازش را كم كند

و يادش نيايد مگر بعد از آن كه محلش گذشته باشد، چنانكه ركن باشد، نمازش باطل است و اگر ركن نباشد، نمازش صحيح است و بايد سجده سهو، انجام دهد، بنابر تفصيلى كه در محل خود مى‌آيد، و اگر جزء فراموش شده، تشهّد يا يكى از دو سجده باشد، بايد بعد از فراغ از نماز آن را قضا نمايد، و از ميان اجزاى فراموش شده، غير آنها قضاء ندارد، و اگر جزء فراموش شده را، در محلّش به ياد آورد بايد آن را جبران كند، اگر چه ركن باشد و سپس آنچه را كه بايد پشت سر آن باشد، اعاده كند، و منظور از گذشت محل آن است كه داخل ركن ديگرى كه بعد از آن است، شده باشد يا محل آوردن جزء فراموش شده، كار خاصى باشد كه از محل اين فعل خاص، گذشته باشد، مانند ذكر ركوع و سجود وقتى آن را فراموش كند و بعد از سر برداشتن از آنها يادش بيايد بنابراين كسى كه ركوع را فراموش كند تا اين كه داخل سجده دوم شود، يا هر دو سجده را فراموش كند تا اين كه داخل ركوع ركعت بعدى شود، نمازش باطل است، بر خلاف آن كه ركوع را فراموش كند و قبل از آنكه به سجده اول وارد شود يادش بيايد، و يا آنكه دو سجده را فراموش كند و قبل از آن كه به ركوع (ركعت بعدى) برود، يادش بيايد كه در اين دو صورت بايد برگردد و جزء فراموش شده را بجا آورد. و چيزهائى را كه قبلا (در حال فراموشى) انجام داده و مترتب بر آن فراموش شده است، بايد با ترتيب دوباره انجام دهد اگر ركوع را فراموش كند و بعد از داخل شدن در سجده اول يادش بيايد، احتياط (واجب) آن است كه برگردد و (ركوع) فراموش شده و چيزهايى را كه مترتب بر آن است، بايد دوباره انجام دهد و بعد از تمام كردن نماز، نماز را اعاده نمايد.

و كسى كه تمام قرائت يا ذكر يا بعضى از آنها يا ترتيب در بين آنها را فراموش كند و قبل از آن كه به حدّ ركوع برسد، يادش بيايد بايد آنچه را فراموش كرده، جبران نمايد و آنچه را مترتب بر آن است اعاده نمايد و كسى كه قيام يا طمأنينه در قرائت يا ذكر را فراموش كند و قبل از ركوع يادش بيايد، احتياط (واجب) آن است كه آنها را به قصد «قربة الى اللّه» بدون آن كه جزء حتمى نماز بودن آنها را قصد نمايد، انجام دهد، امّا اگر بلند يا آهسته خواندن قرائت را فراموش كند، ظاهر آن است كه انجام دوباره آنها واجب نيست، اگر چه جبران كردن موافق احتياط است، مخصوصا اگر در اثناى قرائت، يادش بيايد، كه سزاوار نيست احتياط را ترك كند- به اينكه به قصد «قربة الى اللّه» بدون نيّت جزئيّت حتميّه- بجا آورد و كسى كه، راست ايستادن بعد از ركوع يا طمأنينه در آن را فراموش كند و قبل از رسيدن به سجده يادش بيايد، بايد با حالت طمأنينه، راست، بايستد البته در فراموشى طمأنينه بايد به‌