حدّى كه صدق جواب سلام و ردّ تحيّت نكند، جايز نيست، بنابراين اگر جواب را از روى معصيت يا فراموشى يا به خاطر عذرى تا اين حدّ (كه ديگر صدق جواب و ردّ تحيّت نكند) به تأخير بيندازد، وجوب جواب سلام ساقط مى‌شود، پس چنين جواب سلامى، در حال نماز جايز نيست و در غير نماز واجب نمى‌باشد و اگر شك كند كه آيا تأخير جواب به اين حد رسيده است يا نه، بازهم همچنين است كه جواب آن در نماز جايز نيست و در غير نماز واجب نمى‌باشد.

(1)

مسأله 8- ابتداء سلام كردن، مستحبّ كفائى است‌

، كما اينكه برگرداندن آن (جواب آن) واجب كفائى است، پس اگر گروهى بر گروه ديگر وارد شوند، سلام يك نفر از واردين بر آن عدّه ديگر در انجام وظيفه استحبابى و جواب يك نفر از آن عدّه سلام داده شده (در انجام وظيفه واجب) كفايت مى‌كند.

(2)

مسأله 9- اگر يك نفر بر يكى از دو نفر سلام دهد

و آن دو نفر ندانند كه كدام يكشان را در نظر گرفته است بر هيچ يك از اين دو نفر ردّ سلام (و جواب آن) واجب نيست، و بر هيچ‌يك از آنها جستجو و پرسش (از منظور سلام‌كننده) واجب نيست، اگر چه احتياط آنست كه اگر در حال نماز نباشند هر دو جواب سلام او را بدهند

(3)

مسأله 10- اگر دو نفر هر يك به ديگرى سلام كند

بر هركدامشان برگرداندن سلام (و جواب سلام) ديگرى واجب است حتى جواب سلام كسى كه سلامش بعد از سلام ديگرى بوده است و اگر قضيه به عكس شود به اين ترتيب كه هر دو به گمان اين كه ديگرى به او سلام كرده، به عنوان جواب سلام او به او سلام كند، جواب دادن بر هيچ كدام از آن دو واجب نيست و اگر يك نفر به گمان اينكه ديگرى به او سلام كرده در حالى كه چنين سلامى ننموده است جواب سلام بگويد و شخصى كه به او سلام شده متوجّه اشتباه سلام‌كننده شود، بنابر اقوا جواب سلام واجب نيست، گرچه موافق احتياط است، بلكه در تمام اين صور (فرضها) احتياط كردن (و جواب دادن) خوب است.

(4)

پنجم: قهقهه‌

(پنجم- (از مبطلات نماز): قهقهه است)، و لو اينكه اضطرارى (بدون اختيار) باشد ولى قهقهه سهوى اشكالى ندارد، كما اينكه تبسّم اگر چه عمدى باشد، بى‌اشكال است و قهقهه عبارت از خنده‌اى است كه داراى صدا و آهنگ زير و بم باشد، و خنده‌اى كه فقط مشتمل بر صدا باشد، بنا بر احتياط (واجب)، از نظر حكم، ملحق به قهقهه مى‌باشد، و اگر خنده به صورت فرض و تقدير داراى صدا يا هم داراى صدا و هم داراى آهنگ مذكور بود، مثل كسى كه نگذارد كه خنده‌اش آشكار شود ولى درونش از خنده پر باشد و صورتش سرخ گردد و مثلا بدنش به لرزه بيفتد، چنين خنده‌اى نماز را باطل نمى‌كند، مگر آنكه طورى شود كه صورت نماز را بهم بزند.

(5)

ششم- عمدا به خاطر از دست دادن چيزهاى دنيوى، با صدا گريه كردن‌

بر خلاف آن گريه‌اى كه به دليل آنكه از نمازش غافل شده است انجام گيرد و يا به خاطر امر اخروى و يا به خاطر درخواست چيز دنيوى از خداوند متعال، مخصوصا اگر شرعا رجحان داشته باشد، انجام شود، كه چنين گريه‌اى نماز را باطل نمى‌كند، اما گريه‌اى كه داراى صدا