هم واجب مى‌باشد، پس كسى كه موالات را در يكى از آنها عمدا ترك نمايد، بطورى كه اسم آنها باقى نماند، نمازش- در موردى كه اگر بخواهد موالات را تحصيل كند، زياده‌اى كه نماز را باطل مى‌كند، پيش مى‌آيد، بلكه بنابر احتياط واجب اگر چه چنين زياده‌اى هم پيش نيايد- باطل است و اگر سهوا چنين موالاتى را ترك نمايد، اشكالى ندارد، پس اگر از محلّ آن نگذشته، بايد آن چه را كه با آن موالات حاصل ميشود، اعاده نمايد ولى اين در جائى است كه از بين رفتن اين موالات در يكى از آنها (قرائت، ذكر ...) موجب از بين رفتن موالات در نماز به معنائى كه توضيح داده شد، نشود وگرنه اگر چه سهوا هم ترك شده باشد، نمازش باطل مى‌شود.

(1)

دو مطلب باقى مانده است: قنوت و تعقيبات‌

(2)

قنوت‌

(3)

مسأله 1- قنوت در نمازهاى واجب يوميه مستحب است‌

و در نمازهائى كه بايد بلند خوانده شود، مستحب مؤكد است، بلكه احتياط آن است كه در اينگونه نمازها ترك نشود و جاى قنوت، پيش از ركوع ركعت دوم بعد از فراغ از قرائت است و اگر قنوت را فراموش كند، بعد از سر برداشتن از ركوع، آن را انجام دهد، سپس به سجده برود و اگر در اين حال بعد از سر برداشتن از ركوع يادش نيايد و در مراحل بعدى نماز (مثلا قبل از سجده رفتن) يادش آيد ديگر، نبايد قنوت را بجا آورد تا آنكه از نماز فارغ شود و بعد از نماز آن را بجا مى‌آورد، و اگر يادش نيايد مگر بعد از نماز، هر وقت يادش آمد آن را بجا مى‌آورد، اگر چه زمان طولانى گذشته باشد و اگر عمدا قنوت را (در جاى خود) بجا نياورد، بعد از گذشتن از محلّ آن، نبايد آن را بجا آورد و قنوت در هر يك از نمازهاى مستحبى دو ركعتى هم، در همان محلىّ كه ذكر شد، حتى نافله دو ركعت شفع بنابر اقوا مستحب است، و بهتر آن است كه قنوت را در نماز شفع به قصد رجاء انجام دهد و قنوت در نماز وتر مستحب مؤكد است و جاى آن (در نماز وتر) همانست كه دانستى، قبل از ركوع و بعد از قرائت است.

(4)

مسأله 2- در قنوت، قول مخصوصى معتبر نيست‌

، بلكه هر مقدار از دعا و ذكر كه ميسّر شود كفايت ميكند بلكه گفتن يك مرتبه «بسم اللّه الرّحمن الرّحيم» كفايت مى‌كند، بلكه گفتن سه مرتبه يا پنج مرتبه «سبحان اللّه» كافى است، همانطور كه صلوات فرستادن بر پيغمبر و آل او (ص) كفايت مى‌كند و بهتر آن دعاهايى است كه از معصوم (عليه السلام) رسيده، بلكه و دعاهايى كه در قرآن كريم است، و بلند گفتن در قنوت مستحب است چه نماز نمازى باشد كه بايد بلند خوانده شود و چه نمازى كه بايد آهسته خوانده شود، خواه نمازگزار امام باشد و خواه تنها نماز بخواند و بلكه خواه مأموم باشد اگر امام جماعت‌