واجب آنست كه بعد از اين وقت، نماز مغرب سپس عشا را قضا نمايد، و از طلوع سفيده صادق تا طلوع خورشيد، وقت نماز صبح است. و وقت فضيلت نماز ظهر از اول ظهر است تا وقتى كه سايه جديد شاخص به اندازه خود شاخص بشود. همانطورى كه پايان وقت فضيلت عصر وقتى است كه سايه جديد شاخص دو برابر خودش گردد.

و بنابر اظهر شروع وقت فضيلت نماز عصر وقتى است كه سايه شاخص به چهار قدم يعنى چهار هفتم شاخص برسد. اگر چه بعيد نيست كه ابتداء فضيلت نماز عصر موقعى باشد كه به مقدار خواندن نماز ظهر (از ظهر) گذشته باشد. و وقت فضيلت نماز مغرب از مغرب تا از بين رفتن شفق يعنى سرخى طرف مغرب مى‌باشد و اول وقت فضيلت نماز عشا موقع از بين رفتن شفق است و تا يك سوم شب ادامه دارد بنابراين براى نماز عشا در وقت اجزاء (كفايت كردن و مجزى بودن) است: قبل از رفتن سرخى و بعد از يك سوم شب تا نصف شب (كه در هر كدام از اين وقتها نماز عشا خوانده شود صحيح است اگر چه وقت فضيلت آن نيست). و وقت فضيلت نماز صبح از اول سفيده تا پيدا شدن سرخى طرف مشرق است و شايد پيدا شدن آن همزمان با بازشدن و روشن شدن صبح كه مورد نص است، باشد.

(1)

مسأله 7- مقصود از وقت اختصاصى نماز

آنست كه در صورتى كه خود نماز صاحب اين وقت را بطور صحيح انجام نداده باشد خواندن نماز ديگرى در آن- كه با او در غير اين وقت، شريك است- صحيح نيست.

بنابراين خواندن نماز غير شريك، در وقت اختصاصى مانند نماز قضاء همان روز با غير آن، اشكالى ندارد.

و همچنين است اگر نسبت به نماز صاحب وقت مختص، ذمه‌اش فارغ شده باشد خواندن نماز شريك را در اين وقت مختص، اشكالى ندارد. بنابراين اگر نماز عصر را سهوا مقدم بر نماز ظهر بدارد و بعد از خواندن نماز عصر فقط به مقدار چهار ركعت وقت تا غروب باقى مانده باشد. در چنين صورتى خواندن نماز ظهر (كه نماز شريك است) در اين وقت مختص نماز عصر، جايز است و بايد به نيت اداء باشد. و همچنين اگر نماز ظهر را قبل از ظهر به گمان آنكه وقت آن شده، بخواند و قبل از تمام شدن نماز ظهر، وقت داخل شود. بعد از تمام شدن اين نماز مى‌تواند (فورا) نماز عصر را بخواند و واجب نيست كه به مقدار گذشتن وقت چهار ركعت صبر كند و سپس نماز عصر را بخواند. بلكه اگر تمام نماز عصر در وقت (مختص) نماز ظهر واقع شود بنابر اقوا صحيح است مثل اينكه به اعتقاد آنكه نماز ظهر را خوانده است نماز عصر را بخواند سپس معلوم شود كه ظهر را نخوانده بوده است و تمام نماز عصر در وقت مختص به نماز ظهر واقع شده است. ليكن در جائى كه مقدارى از وقت مشترك را درك نكند، احتياط ترك نشود.

(2)

مسأله 8- اگر عمدا نماز عصر را بر ظهر يا عشا را بر مغرب مقدم بدارد

، آنچه را كه مقدم داشته باطل است چه در وقت مختص باشد يا مشترك. و اگر سهوا مقدم بدارد و بعد از تمام كردن آن متوجه شود نمازى را كه مقدم داشته صحيح است و پس از آن بايد نماز اول را بخواند. و اگر در اثناى نماز متوجه شود بايد نيت خود را به نماز جلوترى (اول) برگرداند مگر آنكه جاى برگرداندن نيت باقى نمانده باشد. مثل آنكه نماز عشا را مقدم بدارد و بعد از وارد شدن در ركوع ركعت چهارم متوجه شود، كه (قهرا) جاى عدول (به نماز مغرب) نيست‌