برود و از آن جمله اينكه- خويشان روى او خاك بريزند و از آن جمله است- مسدود كردن و گل كارى كردن قبر با غير خاك خودش.

(1) و از آن جمله است اينكه- تجديد بناء قبر پس از بين رفتن آن، مگر قبور انبياء و اوصياء آنان و صلحا و علما و از آن جمله است- نشستن بر روى قبر و از آن جمله است- تخلى در قبرستان و از آن جمله است اينكه- خنديدن در قبرستان- و از آن جمله است اينكه- تكيه دادن بر قبر و از آن جمله است اينكه- بدون ضرورت روى قبر راه رفتن و از آن جمله است اينكه- بلند كردن قبر از زمين بيش از چهار انگشت باز.

(2)

چند مسأله در خاتمه بحث‌

(3)

مسأله 1- قبل از دفن، انتقال ميت از شهرى كه در آن فوت كرده به شهر ديگر، جايز ولى مكروه است.

مگر آنكه به مشاهد مشرفه و اماكن مقدسه انتقال دهند كه در اين صورت كراهت ندارد بلكه اين انتقال داراى فضيلت و رجحان است. و جواز انتقال به غير مشاهد مشرفه با كراهت و به مشاهد مشرفه بدون كراهت در صورتى است كه دورى مسافت و تأخير دفن يا غير اينها، موجب تغيّر و تباهى و هتك احترام ميت نگردد وگرنه انتقال به غير مشاهد مشرفه قطعا جايز نيست. و انتقال به مشاهد مشرفه در صورتى كه موجب تغيير و تباه شدن ميت و اذيت زنده‌ها گردد احتياط واجب، ترك آنست. اما بعد از دفن چنانچه ميت از قبر به هر دليلى بيرون آورده شد و يا بيرون افتاد در حكم آنست كه هنوز دفن نشده است. ولى نبش قبر به منظور انتقال به غير مشاهد مشرفه جايز نيست، و به منظور انتقال به مشاهد مشرفه مورد تأمل و اشكال است. و آنچه را كه بعضى عمل مى‌كنند كه ميت را جهت انتقال به مشاهد مشرفه، امانت كرده و طبق معمول دفن نمى‌نمايند، به خيال آنكه گرفتار محذور نبش قبر نشوند، جايز نيست و بنابر اقوا بايد ميت را زير زمين خاك كنند.

(4)

مسأله 2- گريه بر ميت جايز بلكه گاهى در وقت شدت غم مستحب است‌

و ليكن نبايد چيزى بگويد كه موجب غضب پروردگار باشد. و همچنين نوحه‌خوانى براى ميت، با شعر و غير شعر، در صورتى كه مشتمل بر دروغ و حرام ديگرى نباشد جايز است بلكه بنابر احتياط واجب بايد مشتمل بر «وا ويلا و واى واى كردن» هم نباشد، و بنابر احتياط واجب به صورت زدن و خراش دادن پوست و چيدن و كندن مو و داد و فريادى كه از حد معتدل بيشتر است، جايز نيست. و پيراهن چاك كردن در فوت غير پدر و برادر جايز نيست‌