كرده است.

يحيى بن صالح: احمد بن حنبل و عقيلى گفته‌اند: او جهمى است.[1] او شيخ بخارى است و امام بخارى دوازده حديث از او روايت كرده است.

على بن جعد: مسلم در مورد او گفته است: او جهمى بود.[2] او شيخ امام بخارى است و بخارى چهارده حديث از او روايت كرده است.

از اين همه راويانى كه امام بخارى آن‌ها را كافر و بدتر از يهود و نصارى دانسته اين همه حديث در صحيحش روايت كرده است و البته شايد بيشتر از اين نيز باشد كه ما به آن دسترسى پيدا نكرده باشيم.

امام بخارى و قرآن و اساتيد او در عقائد

ابن حجر در مورد عقيده بخارى مى‌گويد: بخارى اكثر مسائل اعتقادى خود را از كرابيسى و ابن كلاب و امثال آن دو گرفته است.[3]

پس بايد مختصرى با شرح حال اين دو استاد اعتقادى امام بخارى كه عقيده خود را از آن‌ها گرفته است آشنا شويم:

محمد بن إسحاق النديم مى‌گويد: ابن كلاب از نابته حشويه است و مى‌گفت: كلام خدا خود خداست و عباد گفته است: او با اين سخنش نصرانى است. (و ابن حجر منظور از حشويه را مفوضه معرفى كرده است). ابوالعباس بغوى گفته است: فيثون نصرانى به من گفت: خدا ابن كلاب را رحمت كند، به نزد من براى بيعت مى‌آمد و از من اين عقيده را گرفت و اگر زنده مى‌ماند، قطعاً ما مسلمين را يارى مى‌كرد.[4]

[1] . ميزان الاعتدال، ج 4، رقم 9545؛ سير اعلام النبلاء، ج 10، ص 455؛ تهذيب التهذيب، ج 11، رقم 372.

[2] . سير اعلام النبلاء ذهبى، ج 10، ص 466، رقم 152، وج 12، ص 528.

[3] . فتح البارى، ج 1، ص 213.

[4] . سبر اعلام النبلاء، ج 11، ص 175، رقم 76؛ لسان الميزان، ج 3، ص 290، رقم 1228.