و ... بسم الله را نمى‌خواندند) درست بود او نمى‌گذاشت كه صحابه به اين روش معاويه اعتراض كنند، بلكه به آن‌ها مى‌فهماند كه اين سنت رسول خدا صلى الله عليه و آله است و يا لا اقل اگر آن سخن از او صحيح بود بعد از نقل اين خبر روشن مى‌ساخت كه عمل معاويه بدعت يا خلاف سنت نبوده، بلكه پيروى از سنت بود.

دقت داشته باشيم كه ما براى روشن شدن بى‌اساسى روايت بخارى از قتاده، تنها به ذكر احاديث انس بن مالك در اين موضوع بسنده كرديم والا چنان‌كه اشاره شد در اين موضوع از تعداد زيادى صحابه با اسانيد فراوان در تأييد اين احاديثى كه ذكر كرديم اخبار وارد شده است و در مقابل نيز هيچ حديث صحيح ديگرى از هيچ يك صحابه وجود ندارد كه گفته باشد: پيامبر اكرم صلى الله عليه و آله «بسم الرحمن الرحيم» را نخوانده‌اند و يا مخفى وپنهان مى‌خوانده‌اند.

با اين وجود، سؤال اين است كه چرا بخارى اين همه احاديث صحيح را كنار گذاشته و به يك حديث بى‌اساس كه حتى بنابر شرط خودش ضعيف بوده است، پناه برده است؛ زيرا چنان‌كه در شروط بخارى گذشت او گفته است: از مدلسين حديث روايت نمى‌كند و حال آن‌كه اين حديث از تنها يك شخص مدلس و آن نيز «معنعن» روايت شده است كه در رديف اخبار ضعيف قرار خواهد گرفت.

نزول آيه «اولى الامر»

عن ابن جريج عن ... عن ابن عباس: أطيعوا الله وأطيعوا الرسول وأولى الأمر منكم. قال نزلت فى عبد الله بن حذافة بن قيس بن عدى إذ بعثه النبي صلى الله عليه و آله فى سرية؛[1] ابن عباس گفته است: آيه اولى الامر در مورد عبدالله بن حذافه نازل شد زمانى كه پيامبر صلى الله عليه و آله او را با لشكر به جهاد فرستاده بودند.

[1] . صحيح بخارى، كتاب التفسير، باب: قوله:« اطيعئا الله واطيعوا الرسول والي الامر منكم، ج 4، ص 1674، ح 4584؛ سنن الكبرى نسائى، ج 4، ص 442، ح 7817.