انكار شنوائى اموات و تناقض ديگر بخارى‌

عروه عن عائشة قالت: إنما قال النبى صلى الله عليه و آله:

«إنهم ليعلمون الآن أن ما كنت أقول حق»

وقد قال الله تعالى: «إِنَّكَ لا تُسْمِعُ الْمَوْتى‌»؛[1] ام‌المؤمنين عائشه گفته است: پيامبر صلى الله عليه و آله تنها فرمود: اين مشركين الآن مى‌دانند كه آنچه من مى‌گفتم حق است. همانا خداوند متعال فرموده است: «تو نمى‌توانى مرده‌ها را بشنوانى.»

در اين داستان اولا: ام‌المؤمنين در حال وقوع آن حضور نداشته است. ثانيا: ديگر صحابه كه در حال وقوع داستان حضور داشتند، خلاف اين را روايت كرده‌اند، وثالثاً: اخبار استماع موتى متواتر است و اين آيه را كسى بر اين‌كه ارواح گذشتگان نشنوند، معنا نكرده است و از سياق آيه نيز به روشنى استفاده مى‌شود كه منظور از «موتى» در اين آيه گمراهان هستند نه كسانى كه از دنيا رفته‌اند.

ابن كثير در مورد اين نظر امّ المؤمنين عايشه مى‌گويد: «اين آيه، با اين احاديث تعارضى ندارد؛ و سخن درست، همان سخن اكثر صحابه و كسانى است كه پس از صحابه بوده‌اند؛ كه معتقد بودند اموات مى‌شنوند.»[2]

صالحى شامى پس از ذكر اين نظريه ام‌المؤمنين عايشه، از اسماعيلى و سهيلى دليل‌هايى بر نادرستى نظر ام‌المؤمنين مى‌آورد و در آخر، حديثى از عايشه به نقل از مسند احمد روايت مى‌كند؛ و بعد مى‌گويد: «از اين حديث ام‌المؤمنين عايشه، اين گونه فهميده مى‌شود كه او پس از شنيدن احاديث صحابه در اين موضوع، از نظر اولى خود عدول كرده است؛ زيرا او در هنگام وقوع داستان حضور نداشته است.»[3] بنابر اين تصريح علماى اهل سنت، ام‌المؤمنين از نظر خود برگشته است و از او احاديث ديگر در اين‌كه اموات مى‌شنوند وارد شده است، ولى متأسفانه بخارى اين حديث را به عنوان خبر

[1] . صحيح بخارى، كتاب الجنائز، باب: ما جاء في عذاب القبر، ج 1، ص 462، ح 1371 و 3759.

[2] . البداية والنهايه ابن كثير، ج 3، ص 357؛ سيرة النبويه ابن كثير، ج 2، ص 450.

[3] 3. سبل الهدى والرشاد شامى، ج 4، ص 85.