آخوند و غيره).

2.جمعى مى‌گويند للاعم وضع شده است.هر دسته براى خود ادله‌اى دارند كه در كتب مفصل آمده است.جناب مظفر مى‌فرمايد:

مختار ما اين است كه الفاظ عبادات،للاعم وضع شده‌اند.

دو دليل هم بر اين مطلب مى‌آورند:

دليل اول.تبادر:هنگامى كه لفظ صلاة به طور مطلق و بدون قرائن به كار مى‌رود (مثلا اقيموا الصلاة)،از كلمۀ«صلاة»،مطلق صلاة به ذهن مى‌آيد اعم از صحيح و فاسد؛و خصوص صلاة صحيح به ذهن نمى‌آيد.

دليل دوم.صحت حمل و عدم صحت سلب:ما مى‌بينيم از صلاة فاسد هم سلبش عنوان صلاة صحيح نيست؛مثلا عرف بر نماز بدون سوره،نمى‌گويد كه«هذا ليس بصلاة»،بلكه مى‌گويد:«هذه صلاة فاسدة»و سابقا گفتيم كه تبادر و عدم صحت سلب، دو علامت از علامات حقيقت هستند.پس الفاظ عبادات،حقيقت در اعم هستند.

وهم و دفع

مطلب سوم.مقدمات بحث:

1.ماهيات دو دسته‌اند:الف.ماهيات حقيقى.مانند ماهيت انسان و درخت كه داراى جنس معين و فصل معينى هستند.ب.ماهيات جعلى و اعتبارى.مثل ماهيت صلاة و حج كه اين ماهيت‌ها مجعول به جعل شارع بما هو شارع هستند.

ماهيات جعلى هم(چه مجعول به جعل شارع و چه مجعول به جعل عقلاى عالم) دو دسته‌اند:الف:ماهيات بسيط،مانند ملكيت،زوجيت و كما سيأتى فى الفاظ المعاملات.ب:ماهيات مركب،مانند صلاة،حج كه مجموعه‌اى از اجزا و شرايط هستند.

ماهيات مركب هم دو قسم‌اند:الف.ماهياتى كه اجزايش هم سنخ و همه از مقولۀ واحده‌اند(مثل عشره كه مركب است از ده تا يكى).ب:ماهياتى كه اجزايش هركدام از مقوله‌اى جداگانه است ولى شارع بين آنها ايجاد ارتباط كرده.مانند صلاة كه مركب است از اقوال و هيئات خاص.الآن بحث ما در ماهيات مجعول است.

2.همان گونه كه در ماهيات حقيقى(مثل انسان،فرس و...)وضع عام و موضوع له