ب.و گاهى تخيير بين اقل و اكثر است كه اقل على كل حال قدر متيقنى است.مانند:

تخيير بين يك تسبيحه يا سه تسبيحه در نمازهاى سه و چهار ركعتى در ركعت 3 و 4.

و مانند امر مولى به اينكه«ارسم خطا مستقيما»سپس خود مولى بگويد«مخيرى بين خط قصير يا طويل».و اين قسم دوم در جايى است كه غرض مولى بر هريك از اقل و اكثر جداگانه مترتب شود يعنى اقل بحده محصل غرض باشد و اكثرهم كذلك.اما اگر غرض مولى هميشه(چه با وجود اكثر و چه بى‌وجود آن)فقط مترتب بر اقل باشد،در اين صورت«اقل»واجب تعيينى خواهد بود و«ما زاد بر اقل»واجب نخواهد بود تا از باب واجب تخييرى شود بلكه ما زاد،حمل بر استحباب خواهد شد چنان‌كه اگر«اكثر» معينا واجب باشد،تخيير نيست.

5.عينى و كفائى

واجب،در تقسيم ديگر،منقسم مى‌شود به واجب عينى(-شخصى)و كفائى.

واجب عينى:عبارت است از آن اعمالى كه بر تمام مكلفين واجب مى‌گردد و با انجام بعضى،از عهدۀ بقيه برداشته نمى‌شود بلكه آنها هم بايد به جا آورند.مانند نماز يوميّه،صوم شهر رمضان،حج بيت اللّه و...

واجب كفائى:عبارت است از عملى كه بر تمام مكلفين،به طور مساوى،واجب مى‌شود ليكن با اتيان بعض المكلفين(حتى يك نفر)،تكليف از عهدۀ ديگران برداشته مى‌شود.و دليل مطلب آن است كه در واجبات كفائيه،مطلوب مولى،اصل انجام كار است و اصل ايجاد طبيعت مراد است و الطبيعة توجد بوجود فرد ما.

خصوصيت واجب كفائى:اگر همۀ مكلفين آن عمل را ترك نمايند،همگان مستحق عقابند اما اگر بعضى قيام كردند و عمل را اتيان نمودند،تنها همان بعض مستحق ثوابند لا غير.

امثلۀ واجب كفائى:دفن و كفن و غسل ميت،نماز بر ميت،انقاذ غريق و انقاذ كسى كه دچار حريق شده و يا در زير آوار گير كرده و يا در چاه افتاده و...و ازالۀ نجاست از مسجد و آموختن حرفه‌هاى ضرورى يك جامعه،تحصيل اجتهاد،امر به معروف و نهى از منكر و جواب سلام و...