زمان قادر است آنان را قبل از اينكه با واقعيات تغييريافته روبرو شوند، از خواب غلفت بيدار كند.

3- خلاصه مطالب فصل‌

جريان نوين‌سازى چين عصر حاضر، شديدا متكلى بر هدايت دولت است؛ جريانى كه اكنون با قرار گرفتن در مسيرى جديد، به سمت ايجاد نهادى بازارى پيش مى‌رود.

معرفى بازار به عنوان نخستين گام در اين مسير، اگرچه دستاوردهاى مؤثرى را به دنبال داشته است، ليكن خطرات بالقوه‌اى را نيز به ارمغان آورده است. ساختار سازمانى داخلى ما قبل نوگراى چين، شاهد تحولات نهادى بنيادينى بوده است؛ به طورى كه اقتصاد آن به وضوح از مجموعه اجتماعى- سياسى فاصله زيادى گرفته است. تغييرات به عمل آمده در الگوهاى تخصيص كار جمهورى خلق چين، خود گواه روشنى بر اين مدعاست. الگوهاى بازارگراى تخصيص كار (شامل بازارهاى كار اجتماعى و بازار كار ملى) شاهد رشدى فوق العاده استثنايى بوده است؛ با اين همه، عناصر خاص و منحصر به فرد تشكيل‌دهنده ما قبل نوگراى چين، در روزهاى پايانى قرن بيستم كماكان موجوديت خود را با تمام قدرت و توان حفظ كرده‌اند. به نظر مى‌رسد اكنون چين بر سر يك چهارراه نهادى مهم قرار گرفته باشد. الگوى سنتى تخصيص كار مبتنى بر خانواده و الگوى آمرانه دولتى، كماكان ركن اساسى و شالوده رژيم سياسى حزب كمونيست و نيز ما قبل نوگرايى چين را تشكيل مى‌دهند.

عقب‌نشينى نهادى ناشى از شكست تجربه مائو در زمينه ايجاد تحولات نهادى، باعث بازگشت الگوى سنتى تخصيص كار مبتنى بر خانواده به عنوان الگوى غالب در پايان دهه 1970 گرديد. بدين ترتيب افكار و رفتار مردم چين، بار ديگر تحت تأثير ملاحظات و هنجارهاى سنتى اجتماعى و عمدتا خانواده اگر قرار گرفت. نهاد خانواده و نهاد خاندان، كماكان موقعيت خود را به عنوان ركن نهادى ساختار سازمانى غير متمايز حاكم بر بخش اعظم امور سياسى، اقتصادى و حيات اجتماعى چين حفظ كرده‌اند. اين الگوى تخصيص كار با برخوردارى از قدرتى بسيار بالا و مثال‌زدنى در جذب نيروى كار