دورهاى تجارى: پيشرفت از طريق مجموعه‌سازى‌

دورهاى تجارى اغلب طولانى هستند (دور اروگوئه هفت سال و نيم طول كشيد)، ولى يك امتياز دارند. آنها يك رويكرد مجموعه‌سازى به مذاكرات تجارى مى‌دهند كه برخى اوقات مى‌تواند بسيار مناسبتر از مذاكره روى يك موضوع منفرد باشد.

* اندازه مجموعه، مى‌تواند منافع بيشتر را شامل شود؛ زيرا مشاركت‌كنندگان امتيازات را حول دامنه‌اى از موضوعها دنبال و تأمين مى‌كنند.

* توافق مى‌تواند از طريق برقرارى بده- بستان آسانتر حاصل شود- زيرا نقاط مختلف در مجموعه سياستگذارى مى‌تواند منافعى براى هر كشور داشته باشد.

اين موضوع علاوه بر آثار اقتصادى، نتايج سياسى هم دارد. يك دولت امكان دارد خواهان يك امتياز در بخش به دليل منافع اقتصادى آن بوده ولى از لحاظ سياسى دفاع از آن مشكل باشد. در عوض براى جبران در بخش‌هاى ديگر از يك مجموعه كه داراى منافع اقتصادى و سياسى است مى‌تواند استفاده نمايد.

لذا اصلاحات در بخش‌هاى از نظر سياسى حساس در تجارت جهانى مى‌تواند در قالب يك مجموعه جهانى آسانتر صورت گيرد. نمونه بارز آن توافقنامه اصلاح تجارت كشاورزى در دور اروگوئه بود.

* كشورهاى در حال توسعه و ساير شركت‌كنندگان كم‌قدرت‌تر، شانس بيشترى براى اثرگذارى بر نظام چندجانبه در يك دور تجارى را دارند (نسبت به تأثيرگذارى كه در روابط دوجانبه با كشورهاى تجارى مهم مى‌توانند داشته باشند).

اما اندازه يك دور تجارى مى‌تواند هم نقطه قوت و هم نقطه ضعف باشد در هر مقطع زمانى اين سئوال كه آيا مذاكرا بايد تنها بر يك بخش متمركز باشد مورد پرسش قرار مى‌گيرد؟. سابقه اخير از اين حيث غير قطعى است. در برخى مراحل، دور اروگوئه چنان پردردسر به نظر مى‌رسيد كه موافقت در هر موضوع توسط همه كشورهاى شركت‌كننده غير ممكن بود. سرانجام در 1993 تا 1994 اين دور تجارى با موفقيت به پايان رسيد و اين به دنبال دو سال ناكامى در دستيابى به هر گونه توافق مهم در مذاكرات منفرد بخشى در زمينه حمل و نقل دريايى حاصل شد.

اين به معنى آن نيست كه دورهاى تجارى تنها راه دستيابى به موفقيت هستند. در 1997 مذاكرات تك‌بخشى در زمينه ارتباطات راه دور اصلى، تجهيزات فن‌آورى اطلاعات و خدمات مالى با موفقيت به نتيجه رسيد. اين بحث ادامه دارد. پاسخ هرچه باشد، استدلالها واضح و روشن نيستند. شايد دليل موفقيت، در به كارگيرى شكل صحيح مذاكره براى موضوع و زمانى خاص نهفته باشد.