بهزاد، موزه

نویسنده (ها) : شیوا جعفری

آخرین بروز رسانی : شنبه 16 آذر 1398

بهزاد، موزه \ mūze-ye behzād\ ، موزه‌ای در مجموعۀ کاخ ـ موزه‌های سعدآباد.

ساختمان موزۀ بهزاد از بناهای متعلق به اواخر دورۀ قاجار است. رضا شاه تا پیش از افتتاح کاخ سبز (شهوند) در مجموعۀ کاخهای سعدآباد، در آنجا اقامت داشت. در آن دوره تمامی پرده‌ها و پارچۀ مبلمان کاخ از جنس کرباس اصفهان بود؛ از همین‌رو، به کاخ کرباسی شهرت داشت. همچنین این کاخ خوابگاه رضا شاه نیز خوانده می‌شد. بنای کاخ شامل یک آبدارخانه و 3 اتاق بود و رضا شاه تابستانها را بیشتر در آنجا می‌گذراند. در دورۀ سلطنت محمدرضا شاه با تغییراتی که در تزیینات داخلی این کاخ صورت گرفت، برای مدتی به اقامتگاه ولیعهدِ وقت (رضا پهلوی) بدل گشت (ستوده، 1/ 396؛ «موزه ... »، بش‌ ؛ «نگاهی ... »، بش‌ ‌).

پس‌ از پیروزی انقلاب اسلامی، به‌منظور نگهداری از آثار استاد حسین بهزادِ مینیاتور (1273-1347 ش/ 1894- 1968 م)، نگارگر نامدار ایرانی، این کاخ به موزه تغییر کاربری داد، و 289 قطعه اثر مینیاتور کامل و نیمه‌تمام از مجموعۀ آثار بهزاد که توسط پرویز بهزاد فرزند استاد بهزاد در 4 بهمن 1371 به سازمان میراث فرهنگی کشور اهدا شده بود، به این کاخ انتقال یافت. در 28 اردیبهشت 1373 به مناسبت یک‌صدمین سال تولد استاد بهزاد، این کاخ به نام موزۀ بهزاد افتتاح گردید.
امروزه، در این موزه، افزون بر 300 اثر ارزشمند از آثار نقاشی بهزاد ــ که به دو دورۀ قدیم و جدید تقسیم شده ــ در 4 سالن به نمایش گذاشته شده است (همانجا؛ ناصری‌پور، 9-11؛ سلیمی، 229):
در سالن شمارۀ 1، آثار قدیم بهزاد، که نقاشیهایی به سبک مکتب هرات، اصفهان و تبریز است، جا داده شده است. معروف‌ترین این دسته از آثار تابلوهای چوگان‌بازی و مناظرۀ شیرین و فرهاد است.
در سالن شمارۀ 2، آن دسته از آثار بهزاد که در آنها از شعر شاعرانی چون عطار، خیام، حافظ و فردوسی الهام گرفته، و به خلق اثر پرداخته است، نگهداری می‌شود.
سالن شمارۀ 3 به تابلوهایی که به آداب و رسوم مردم پرداخته، اختصاص دارد؛ مانند تابلوهای رمال، عقدکنان، سقای شَل و جز آنها.
سالن شمارۀ 4 به نقاشیهایی از چهرۀ مشاهیر و بزرگان مانند حافظ، سعدی، خیام، عطار، نورعلیشاه و محمد بن زکریای رازی اختصاص دارد.
نشانها، دیپلمهای افتخار استاد بهزاد و پوسترهای مربوط به‌حضور وی در نمایشگاههای مختلف جهانی در راهروهای ورودی موزه به نمایش گذاشته شده است («موزه»، نیز «نگاهی»، بش‌ ).

مآخذ

تحقیقات میدانی مؤلف؛ ستوده، منوچهر، جغرافیای تاریخی شمیران، تهران، 1371 ش؛ سلیمی مؤید، سلیم، سیمای میراث فرهنگی تهران، سازمان میراث فرهنگی کشور، تهران، 1381 ش؛ «موزۀ بهزاد»، فرهنگ‌سرای ادیب (مل‌ ‌)؛ ناصری‌پور، محمد، زندگی و آثار استاد حسین بهزاد مینیاتور، تهران، 1378 ش؛ «نگاهی به مجموعۀ تاریخی و فرهنگی سعدآباد»، دوران‌ (مل‌ )؛ نیز:

Dowran, www.dowran.ir/ show.php?id=5343499, (acc. Aug. 2, 2008); Farhangsara-ye Adib, www. farhangsarayeadib. com / Meseumsection.php?mid= 1zid=23.
شیوا جعفری