استیونز

اِستیوِنز \ [e]stivenz\ ، فریس جِی (1893-1969م/ 1272-1348ش)، آشورشناس آمریکایی. او در ایالت ایندیانا زاده شد و اگرچه خانواده‌اش چندان مذهبی نبودند، وی را به کلاس علوم دینیِ یکشنبه‌ها نیز فرستادند. در این کلاسها، با همسر آینده‌اش آشنا شد و تحت تأثیر او به تحصیل علوم دینی پرداخت. پس از دریافت دیپلم، وارد کالج (امروزه دانشگاه) باتلِر در نزدیکی ایندیاناپولیس شد. در 1915م مدرک کارشناسی گرفت و در کلیسایی مشغول خدمت شد. 4سال پس از ازدواج، در 1920م راهی نیوهِـیوِن در ایالت کِنِتیکِت شد و در آنجا توانست در مدرسۀ علوم دینی دانشگاه یِیل ادامۀ تحصیل دهد (الیس، 423). او اگرچه در 1923م موفق به گذراندن دورۀ کارشناسی الٰهیات شد، به دلایلی (گویا تحت تأثیر پژوهشگران برجستۀ مطالعات سامی آن دانشگاه) به میان‌رودان (بین‌النهرین) باستان علاقه پیدا کرد. از این‌رو، هم‌زمان از سال دوم دانشکده، درس آشورشناسی را با اَلبِرت تی کلِی، استاد آثار آشوری و بابلی، و سرپرست «مجموعۀ بابلی یِیل»، آغاز کرد و این ارتباط در سالهای بعد به‌صورت تنگاتنگی ادامه یافت (همان‌جا). مجموعۀ یادشده دربرگیرندۀ صدها لوحه بود که دانشگاه ییل از کاوشهای باستان‌شناختی در بایگانیهای قلمرو آشوریان، متعلق به 4هزار سال پیش، به دست آورده بود (لوی، 180).
استیونز پس از دریافت درجۀ کارشناسی، خود را وقف آموختن فشردۀ اکدی و دیگر زبانهای سامی کرد و مطالعات دینی‌اش کاهش یافت. هنگامی که البرت کلِی روی متون کپدوکیه‌ای (کاپادوکیایی) کار می‌کرد، استیونز دستیار او شد و فهرست متنها و بررسی نامهای اشخاص موجود در این متنها را تهیه کرد. حاصل این کار رسالۀ دکتری او با عنوان «مطالعاتی دربارۀ الواح میخی کپدوکیه» بود (الیس، 423-424). در سالهای بعد، استیونز همچنان به کارهای کلیسایی و تدریس ادامه داد. در 1924م نخستین اثرش را، که مقاله‌ای با عنوان «اسطورۀ اژدهای بابلی در کتاب سوم حَبَقوق» بود، در نشریۀ «ادبیات و تفسیر کتاب مقدس» منتشر کرد (همو، 424).
استیونز پس از دفاع از رساله‌اش در 1925م، به تدریس عهد قدیم و تاریخ باستان در کالج کالـوِر ـ استاکتِن (اکنون دانشگاه) در ایالت میسوری پرداخت. در همان سال رساله‌اش به‌عنوان یک شمارۀ فصلنامۀ این کالج انتشار یافت. در 1928م استاد آشورشناسی دانشگاه ییل، و در سالهای بعد، مدیر مجموعۀ بابلی دانشگاه شد (همان‌جا).
در 1928م دومین کتاب او با عنوان «نامهای اشخاص از کتیبه‌های میخی کپدوکیه» در «مجموعۀ شرقی دانشگاه ییل» انتشار یافت (اسپایزِر، 464-465).
استیونز در دهۀ 1930م سفرهایی به سراسر اروپا، و سپس به شرق کرد. پس از بازگشت، توجه او از الواح کپدوکیه‌ای به سوی مسائل دیگر کشیده شد و به قرائت و انتشار متون مجموعۀ بابلی دانشگاه ییل پرداخت. او سالهای پایانی دهۀ 1930 و اوایل دهۀ 1940م را صرف این کارکرد (الیس، همان‌جا). کتاب «متون نذری و تاریخی از بابل و آشور» (1937م) دستاورد مطالعات او بر روی این مجموعه است (همو، 425).
البرت کلی در زمان زندگی‌اش 233 لوح از مجموعۀ بابلی ییل را منتشر کرده بود. پس از او، استیونز کارش را پی گرفت و 270 متن و چندین قطعۀ باقی‌ماندۀ دیگر را در کتابی با عنوان «نامه‌ها و اسناد تجاری آشوری کهن» (1944م) منتشر ساخت. وی در این اثر، تصویر این کتیبه‌ها را، به همراه مقدمه‌ای کوتاه و فهرستهای نامهای خاص و نیز طبقه‌بندی و توصیف لوحه‌ها، ارائه کرد (لوی، همان‌جا؛ نیز نک‌ : اپنهایم، 277).
استیونز در 1962م بازنشسته شد، ولی تا واپسین روزهای زندگی، علاوه بر همکاری با انجمن خاورشناسی آمریکا، که از 1930م خزانه‌دار آن بود، کارهای پژوهشی‌اش را پی گرفت (الیس، 425). او به سبب دقت نظر و سختگیری علمی‌اش، آثار بسیاری منتشر نکرد. با این همه، 4 کتاب، 22 مقاله و چندین نقد کتاب که در نشریات علمی و مجموعه‌ها منتشر کرده است، اهمیت آثار او را در زمینۀ آشورشناسی نشان می‌دهند (همان‌جا).

مآخذ

Ellis, R. S., «Ferris J Stephens, 1893-1969», Journal of the American Oriental Society, 1970, vol. XC, no. 3;
Lewy, J., «Old Assyrian Letters and Business Documents by Ferris J. Stephens» (Book Review), Supplement to American Journal of Archaeology, 1945, vol. XLIX, no. 2;
Oppenheim, A. L., «Old Assyrian Letters by Ferris J. Stephens» (Book Review), JNES, 1946 (repr. 1968), vol. V, no. 4;
Speiser, E. A., «Personal Names from Cuneiform Inscriptions of Cappadocia by Ferris J. Stephens» (Book Review), American Journal of Archaeology, 1929, vol. XXXIII, no. 3.
عسکر بهرامی