استقلال ایران

استقلالِ ایران \ esteqlāl-e irān\ ، روزنامۀ خبری، سیاسی و اجتماعی دورۀ دوم مشروطه. استقلال ایران روزنامۀ کثیرالانتشاری بود که جز ایام تعطیل، هر روز عصر در تهران منتشر می‌شد. شمارۀ نخست آن در 22 جمادی‌الاول 1328ق/ 31 مۀ 1910م در 4 صفحه، به قطع بزرگ در چاپخانۀ سربی ایران نو چاپ و توزیع شده است. برخلاف جراید بزرگ که معمولاً مقاله‌های اساسی خود را از ستون اول آغاز می‌کرده‌اند، استقلال ایران در ستون اول نخستین شمارۀ خود، به درج چند اعلان پرداخته، و از آخر ستون اول، مقاله‌های اساسی خود را آغاز کرده است (صدر هاشمی، 161-162).
این روزنامه در آغاز توسط حسین خان کحّال، سپس به مدیریت محمدخان میرفخّار (مهندس همایون)، و سرانجام، به اهتمام ابوالحسن خان تبریزی و مستعان‌الملک منتشر می‌شده است (برزین، ذیل استقلال ایران؛ براون، 209؛ اتحادیه، 235؛ آرین‌پور، 110؛ EIr.، ذیل «استقلال ایران»).
استقلال ایران ارگان مطبوعاتی حزب اتفاق و ترقی (یا اتحاد و ترقی) به‌شمار می‌آمده، و به حزب دمکرات بیش از دیگر احزاب حمله می‌کرده است (صدر هاشمی، براون، اتحادیه، EIr.، همان‌جاها). با این‌همه، روزنامه‌ای معتدل و میانه‌رو محسوب می‌شده، و در دورۀ دوم مجلس شورای ملی سهم بسزایی در روشن کردن افکار عمومی داشته است. در جمادی‌الآخر 1329 مقاله‌ای در این روزنامه به چاپ رسید که در آن، نویسنده از وظایف اعضای حزب اتفاق و ترقی سخن به میان آورده، و اعلام کرده بود که هدف این حزب آشنا ساختن مردم با حقوق خود و بیدار ساختن آنهاست (اتحادیه، 236؛ صدر هاشمی، 161).
پس از انحلال مجلس و بی‌رونق شدن بازار مطبوعات، این روزنامه نیز پس از انتشار شمارۀ 134 در شعبان 1329/ اوت 1911 متوقف شد (صدر هاشمی، همان‌جا).
استقلال ایران از نخستین روزنامه‌هایی به‌شمار می‌آید که به چاپ پاورقی اقدام کرد و اهمیت آن بیشتر از جهت پرداختن به رویدادهای زمان و تفصیل خبری آنهاست (صدر هاشمی، 162؛ برزین، همان‌جا).

مآخذ

اتحادیه، منصوره، پیدایش و تحول احزاب سیاسی مشروطیت (دورۀ اول و دوم مجلس شورای ملی)، تهران، 1361ش؛
آرین‌پور، یحیى، از صبا تا نیما (تاریخ 150 سال ادب فارسی)، تهران، 1354ش، ج 2؛
براون، ادوارد، تاریخ مطبوعات و ادبیات ایران در دورۀ مشروطیت، به‌کوشش و ترجمۀ محمد عباسی، انتشارات کانون معرفت، تهران، بی‌تا، ج 2؛
برزین، مسعود، شناسنامۀ مطبوعات ایران: از 1215 تا 1357ش، تهران، 1371ش؛
صدر هاشمی، محمد، تاریخ جراید و مجلات ایران، اصفهان، 1363ش، ج 1؛
نیز:

EIr.
ملیحه مهدوی