استفان یکم

اِستِفانِ یکم \ [e]stefān-e yekom\ ، یا قدیس استفان (در مجاری: ایشتوان \ ištvān\ ) (ح 975- 1038م/ ح 364- 429ق)، بنیادگذار و نخستین شاه (1000- 1038م) کشور مجارستان، سردودمانِ شاهی آرپاد (ه‌ م)، و نیز قدیس پشتیبان این کشور.
پدر استفان، خانِ خانان مجار، گِزا بود که سپس مسیحی شد و دوک مجارستان لقب گرفت. استفان غیرمسیحی زاده شد و وایْک نام گرفت، اما در کودکی غسل تعمید داده شد و مسیحی پرورش یافت. او در 996م با گیزِلا، دختر دوکِ باواریا، ازدواج کرد. استفان پس از مرگ پدر (997م)، دوک مجارستان شد و شورش غیرمسیحیان را در قلمرو خویش طی نبردی در 998م، قاطعانه سرکوب کرد. روز کریسمس سال 1000م (در برخی منابع: 1001م)، او شاه مجارستان خوانده شد. بنابر روایتها، تاج استفان را، که امروز در مجارستان درحکم گنجینه‌ای ملی نگهداری می‌شود و نماد این کشور به شمار می‌رود، پاپ سیلوِستر دوم برای او فرستاد. تاج‌گذاری او به‌معنای ورود مجارستان به خانوادۀ ملتهای مسیحی اروپا بود. دوران پادشاهی استفان به‌استثنای زمان حمله‌ای از جانب کُنراد دوم، امپراتور امپراتوری مقدس روم (1030م)، و اختلافهای جزئی با لهستان و بلغارستان، دورانی آرام بود. او با دو امپراتور دیگر امپراتوری مقدس روم، اُتوی سوم و جانشینش، هاینریش دوم (که برادر گیزلا، همسر استفان، بود)، روابط خوبی داشت.

استفان شیوۀ حکومت شاهان آلمانی را می‌ستود و از مهاجرت آلمانیها به کشورش استقبال می‌کرد. او سرزمین خود را مانند آلمانیها سازمان داد، یعنی قدرت مرکزی را تقویت، سران طایفه‌ها را سرکوب، و کشور را به کنت‌نشینهایی تقسیم کرد. کشاورزی را تقویت، و از مالکیت خصوصی پشتیبانی کرد و ارتشی دائمی را سازمان داد، اما با برده‌داری مقابله نکرد. او که کلیسا را تکیه‌گاه اصلی قدرت خویش می‌شمرد، مروجان دینی به سراسر قلمرو خود گسیل داشت و دِیرها و کلیساهای بسیاری ساخت.
استفان در 1083م قدیس اعلام شد. اگرچه روز یادکرد (ذُکران) قدیس استفان 2 سپتامبر است، مجارها سالروز انتقال بازماندۀ پیکر او به بودا (بخشی از شهر بوداپست کنونی)، یعنی 20 اوت را جشن می‌گیرند.

مآخذ

CE, 6th edition;
EA, 2006;
EB, 2008;
GLE (under «Étienne Ier»);
ME, 2005.
بخش تاریخ