استریکنین

اِستـریکنین \ [e]st[e,i]riknin\ ، آلکـالـوئیدی سمـی بـا فرمول C21H22N2O2، که در 1818م از بـاقلای سِنت اینیـاس (ایگنـاتیـوس) ــ با نام علمی استریکنوس ایگناتیئی، پیچکی چوبـی کـه در فیلیپین می‌روید ــ بـه‌دست آمـد. ایـن مـاده در گونه‌های دیگرِ جنسِ استریکنوس نیز وجود دارد، به‌ویژه استـریـکنـوس نـوکس ـ وُمیـکا کـه درختـی هندی است و منبع تجاری اصلی این ماده به‌شمار می‌رود. استریکنین در تولید سموم برای از میان بردن جوندگان نیز به کار رفته، و زمانی هم از آن به‌عنوان داروی مسهل و محرک، در پزشکی استفاده می‌شده است.
استریکنین مزۀ تلخ منحصر به فردی دارد. این ماده به‌طور اختصاصی بر روی دستگاه عصبی مرکزی، به‌ویژه نخاع، اثر می‌گذارد و سبب حرکتهای بازتابی بیش از اندازه یا تشنج در پاسخ به محرکی کوچک می‌شود. مرگ ناشی از مسمومیت با استریکنین نهایتاً به‌علت خفگی (فلج مرکز تنفس در مغز) یا گاه خستگی بیش از حد رخ می‌دهد. درمان این مسمویت نگهداشتن بیمار در محلی بسیار آرام، تجویز باربیتوراتهای آرام‌بخش، و تنفس مصنوعی است.

مآخذ

CE, 6th edition;
EA, 2006;
EB, 1986;
ME, 2008.
بخش علوم پزشکی