ارتن

اُرْتِن [orten]، جو، شهرت جان کینگزلی ارتن (1933-1967م/1311-1346ش)،نمایش‌نامه‌نویس‌انگلیسی‌که‌آثارش ــ که عموماً عنوان «کمدی سیاه» دارنـد ــ تـأثـیـر بـسـیـاری در پیشرفت «کمدی اجتماعی» سادۀ مدرن داشته‌اند. طبع شوخ وی خشن، سرزنده، و توأم با بدخلقی باریک‌بینانه بود؛ این طبع مرگ را بزرگ‌ترین شوخی تلقی می‌کرد.

ارتن پیش از آنکه نمایش‌نامه‌نویس شود، بازیگر بود. دورۀ نویسندگی او با نوشتن نمایش‌نامه برای رادیو آغاز شد. در 1964م نخستین نمایش‌نامه‌اش، «سرگرم کردن آقای اسلون» که جایزه‌ای نصیب او کرد، در لندن به نمایش درآمد. نمایش‌نامۀ بعد، «تاراج» که یک فارسِ (مضحکۀ) سیاه اهانت‌آمیز بود (و در 1966م در لندن اجرا شد) به ظاهر دربارۀ به خاک‌سپاریِ شخصی به نام مری مک لیوی است، اما درواقع هجونامه‌ای دربارۀ رشوه‌خواری پلیس است.
آخرین نمایش‌نامۀ ارتن، «آنچه پیشخدمت دید» در 1969م، پس از مرگ نویسنده منتشر و اجرا شد. (160)