استاین، گرترود

اِسـتـایـن \ [e]stāyn\ ، گِـرتـرود (1874-1946م/ 1253-1325ش)، بانوی نویسندۀ آمریکایی. او در پنسیلوانیا زاده شد و در 1898م در رشتۀ روان‌شناسی فارغ‌التحصیل شد. پس از 1903م بیشتر در پاریس می‌زیست و در آنجا محفلی تشکیل داده بود که نویسندگان، آهنگ‌سازان و نقاشان پیشرو، از قبیل پیکاسو، ماتیس و کوکتو، از جملۀ اعضای آن بودند. نخستین آثارش متأثر از همین نقاشان، و به‌ویژه تأثیرگرفته از سِزان، ماتیس و پیکاسو است که این یکی دوست مادام‌العمر او شد. نخستین کتاب استاین، «سه زندگی» (1909م)، مجموعه‌ای از داستانهای کوتاه بود. در 1922م «جغرافیا و نمایشنامه‌ها»، مشتمل بر شرح احوال ادبی زنده و پرشور دوستان پاریسی او منتشر شد. «راز موفقیت آمریکاییان» (1926م) در آغاز، توجه منتقدان را چندان جلب نکرد، اما دیری نپایید که یکی از پرشورترین جدلهای ادبی اواسط دهۀ 1920م را برانگیخت. سبک استاین که تکراری و سرشار از ابهامهای نحوی عمدی است، سبکی یگانه است.

برخی از کتابهای استاین اینهاست: اتوبیوگرافی آلیس بی. تکلاس (1933م؛ ترجمۀ فارسی: 1369ش)؛ «چهار قدیس در سه پرده» (1934م)؛ «مجموعۀ سخنرانیها در آمریکا» (1935م)؛ «جنگهایی که دیده‌ام» (1945م)، در ستایش از دلاوریهای مردم فرانسه در جنگ جهانی دوم؛ و «بروزی و ویلی» (1946م).
تأثیر استاین بر فرهنگ سدۀ 20م همان اندازه که ناشی از شخصیت و نوشته‌های اوست، نیز بر اثر نقشی است که در مقام حامی هنرها ایفا کرد. منزل او در پاریس در دهۀ 1920م محفل گروه ادبی تأثیرگذاری بود و نویسندگان آمریکایی، کسانی چون شِروود اَندِرسِن، ارنست همینگوی، اسکات فیتز جرالد و ثُرنتِن وایلدِر (ه‌ م‌م) به‌تشویق استاین، سبکهای ادبی ویژۀ خود را پرورش دادند و به‌گونه‌ای از او تأثیر گرفتند. استاین در عین حال از پشتیبانان جنبشی در نقاشی بود که در اوایل سدۀ 20م با نقاشان کوبیست آغاز شد. او در جلب کردن توجه
گستردۀ محافل بین‌المللی به هنر جدید مؤثر بود.

مآخذ

کتابخانۀ ملی ایران؛
نیز:

CE, 6th edition;
EA, 1963, 2006;
ME, 2008.
بخش ادبیات جهان