استاریکف

اِستاریکُف \ [e]stārikof\ ، آلیکسِی آرکـادیِـویـچ (1892-1962م/ 1271-1340ش)، ایران‌شناس روس، پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی و مترجم شاهنامۀ فردوسی.
استاریکف در مسکو زاده شد؛ پس از گذراندن تحصیلات مقدماتی، در انستیتو لازاریفسکی به آموختن زبانهای شرقی پرداخت و در 1915م آن را به پایان رساند. او یک سال بعد در رشتۀ حقوق از دانشگاه مسکو فارغ‌التحصیل شد؛ سپس برای دریافت درجۀ نامزدی علوم یا دکتری در رشتۀ زبان‌شناسی، رساله‌ای دربارۀ آثار ادبی ‌ـ حماسی امیرخسرو دهلوی نوشت و در 1945م از آن دفاع کرد ( فرهنگ...، ذیل استاریکف).
استاریکف از 1938 تا 1956م استاد دانشکدۀ شرق‌شناسی، و پس از آن تا 1962م استاد دانشکدۀ زبان‌شناسی دانشگاه مسکو بود و از 1957 تا 1962م در مقام کارمند علمی دانشکدۀ ادبیات بین‌الملل فرهنگستان علوم شوروی فعالیت کرد (همان‌جا).
استاریکف را از برجسته‌ترین پژوهشگران روسیه دانسته‌اند که در زمینۀ ادبیات فارسی و نشر متون کهن کار کرده‌اند (افشار، راهنما...، 72). او چند غزل از مولوی، سنایی، سلمان ساوجی و خاقانی را به روسی ترجمه کرد، مقالۀ «عشقی و منظومۀ ایدئال وی» را دربارۀ منظومۀ میرزادۀ عشقی نوشت و مقاله‌ای هم دربارۀ پیشینۀ پژوهشهای واژه‌شناختی در دانشگاه مسکو انتشار داد. او بیشتر عمر خود را به ترجمۀ روسی شاهنامه و همچنین پژوهش دربارۀ این اثر و فردوسی گذراند ( فرهنگ، همان‌جا). حاصل این پژوهشها شرحی است که او دربارۀ زندگی و آثار فردوسی و اهمیت شاهنامه در 7 فصل نوشته است. این پژوهش، که در انتهای جلد نخست ترجمۀ روسی شاهنـامـه (1957م) ــ زیر نظر برتلس ــ آمده، بـه فارسی نیز ترجمه شده، و نخست بـه‌صورت رشتـه‌مقـالات و سپس در قـالب کتـاب بـه چاپ رسیده است (کوزنتسوا، 29؛ افشار، کتاب‌شناسی...، 29، 89؛ نیز نک‌ : آذرخشی، 1؛ سرکاراتی، 72).

مآخذ

آذرخشی، رضا، مقدمه بر فردوسی و شاهنامۀ استاریکف، ترجمۀ رضا آذرخشی، تهران، 1346ش؛
افشار، ایرج، راهنمای تحقیقات ایرانی، تهران، 1349ش؛
همو، کتاب‌شناسی فردوسی: فهرست آثار و تحقیقات دربارۀ فردوسی و شاهنامه، تهران، 1347ش؛
سرکاراتی، بهمن، «بنیان اساطیری حماسۀ ملی ایران»، شاهنامه‌شناسی، تهران، 1357ش، ج 1؛
فرهنگ خاورشناسان، ویراست 2، پژوهشگاه علـوم انسانـی و مطالعات فـرهنگـی، تهران، 1376ش بب‌ ؛
کـوزنتسوا، ن. آ. و ل. م. کولاگینا، «مطالعات دربارۀ ایران»، پیام نوین، 1341ش، س 5، شم‌ 1.

عسکر بهرامی