آقاضیاء عراقی

آقاضیاء عراقی \āqā-ziyāʾ-e erāqī\، شیخ علی ملقب به ضیاءالدین فرزند آخوند ملا محمد کبیر عراقی ــ اراکی ــ (1278- 1361 ق / 1861-1942م)، فقیه و اصولی بزرگ امامی. وی علوم را در زادگاهش، نزد پدر و چند تن دیگر از فضلای آن دیار فراگرفت و در طلب دانش نخست به اصفهان، و سرانجام به نجف رفت و در مجلس درس آقا سید محمد فشارکی حاضر شد. پس از وی نزد حاج میرزا حسن خلیلی، آخوند ملامحمد کاظم خراسانی، سید محمدکاظم یزدی و شیخ الشریعۀ اصفهانی درس خواند. آقاضیاء پس از وفات آخوند (1329 ق / 1911 م)، حوزۀ درس خارج تشکیل داد و به‌ویژه به عنوان استاد مسلم اصول و از مجددان این علم به شمار آمد (آقابزرگ، 1 / 957). صدها تن از طلاب فاضل در محضر وی دانش آموختند و به درجۀ اجتهاد رسیدند (مدرس، 1 / 55- 56؛ واعظ، 190). شاگردان مشهور وی عبارت‌اند از: سید محمدتقی خوانساری، سید عبدالهادی شیرازی، آقا میرزا حسن بجنوردی، سید ابوالقاسم خویی، سید علی کاشانی یثربی، سید محسن حکیم، شیخ عبدالنبی عراقی، شیخ محمدتقی آملی، شیخ محمدتقی بروجردی، شیخ علی‌محمد بروجردی، میرزا هاشم آملی، سید یحیى یزدی (آقابزرگ، 1 / 958).
از آقاضیاء آثاری به زبان عربی باقی مانده که مهم‌ترین آنها اینها ست: الحاشیة على بیع ‌المکاسب؛ الحاشیة علی العروة الوثقى؛ رسالة فی استصحاب العدم الازلی؛ رسالة فی اللباس المشکوک؛ روائع الامالی فی بیان مدارک فروع العلم الاجمالی؛ شرح تبصرة العلامة (کتاب البیع)؛ شرح تبصرة المتعلمین (در معاملات)؛ مقالات الاصول.

مآخذ

آقابزرگ، طبقات اعلام الشیعة فی القرن الرابع عشر، مشهد، 1404 ق؛
جرفادقانی، محمد، علمای بزرگ شیعه از کلینی تا خمینی، قم، 1364 ش؛
خیابانی، علی، علماء معاصرین، به کوشش محمدباقر آقاخویی کلکته‌چی، تهران، 1366 ق؛
مدرس، محمدعلی، ریحانة الادب، تبریز، 1346 ش.

بخش فقه، علوم قرآنی و حدیث (دبا)