اسپندر

اِسپِندِر \ [e]spender\ ، سِـر اِستیـوِن ‌هَرُلـد (1909- 1995م/ 1287-1374ش)، شاعر و منتقد ادبی، نویسنده و سردبیر انگلیسی. او در لندن زاده شد و در آکسفرد تحصیل کرد. هنگامی که دانشجو بود، با اُدِن و دِی ـ لوییس، شاعران انگلیسی، آشنا شد و طی سالهای 1930-1933م ماههای زیادی را به همراه کریستوفر ایشِروود، نویسندۀ انگلیسی، در آلمان گذراند. از کسانی‌که تأثیرشان بر آثار نخستینِ اسپندر محسوس است، می‌توان از راینِر ماریا ریلکه، شاعر آلمانی، و فِدِریکو گارسیا لُرکا، شاعر اسپانیایی، نام برد.

اسپندر در شمار گروهی بود که به دیدگاههای مارکسیستی گرایش داشتند و در شعر از فضاهای عجیبِ اِلیُتی و پاوندی (منسوب به تی اِس اِلیُت و اِزرا پاوند) روی تافتند، به مسائل سیاسی و اجتماعی توجه نشان دادند و شعر متعهد را ترویج کردند. اسپندر به‌سان قهرمان جنبش تندروانۀ کارگری، نگاهها را به سوی خود جلب کرد. باورهای این دوره از زندگی‌اش را در شعر ویِن (1934م) می‌توان یافت، شعر بلندی در ستایش خیزش سوسیالیستهای ویِنی در 1934م، و نیز در «محاکمۀ یک قاضی» (1938م) که نمایشنامه‌ای منظوم و ضدفاشیستی است. اسپندر پس از 1939م و در پی پیمان میان آلمان و اتحاد شوروی، به‌عنوان هنرمند و روشن‌فکری که با هنر و اندیشه‌اش از مواضع چپ دفاع می‌کرد، از کمونیسم سرخورد و دیدگاههایش محافظه‌کارانه شد. سرخوردگی او را در مجموعه مقاله‌هایی با عنوان «خدایی که از دست رفت» (1949م) می‌توان دید.

اسپندر در دهه‌های بعد که در مقایسه با آثار نخستینش، اشعار شخصی‌تری می‌سرود، به‌گونه‌ای فزاینده به شعرهای سرگذشت‌نامه‌وار روی آورد و توجه او از موضوعهای بیرونی به تجربه‌های ذهنی و درونی معطوف شد. شعرهای او بیش از هرچیز نمودار شخصیتی خودسنج و دلسوز است. انسان‌دوستـی و صداقت او در آثـار بـعـدی‌اش ــ «شعـرهای ایثـار» (1947م)، «مجموعۀ اشعار» (1955م)، «گزیدۀ اشعار» (1965م)، و «روزهای سخاوت» (1971م) ــ کاملاً آشکار است.

پس از دهۀ 1940م، اسپندر بیشتر به‌سبب سردبیری دو نشریۀ ادبی مهم هُرایزِن (1940-1941م) و اینکاونتِر (1953-1967م)، و نقدهای ادبی تیزبینانه‌ای که در آنها می‌نوشت، شناخته می‌شد تا به‌عنوان شاعر. او پس از جنگ جهانی دوم، چندین بار به ایالات متحدۀ آمریکا سفر کرد و در دانشگاههای آنجا به تدریس و سخنرانی پرداخت. در 1970م در دانشگاه لندن استاد زبان انگلیسی، و در 1977م استاد ممتاز آن دانشگاه شد. او در 1983م عنوان «سِر» گرفت.

اسپندر آثاری نیز به نثر دارد، از جمله چند داستان بلند و کوتاه، چند کتاب در نقد ادبی، همچون «ساخت شعر» (1955م)، و زندگینامۀ خود‌نوشت او با عنوان «جهان در جهان» (1951م؛ بازچاپ: 1994م).

به‌رغم فراز و فرودهای حیات درونی، و تغییر دیدگاهها و روشها و موافقتها و مخالفتهای بسیاری که با اسپندر شده، او از شاعران و روشن‌فکران تأثیرگذار سدۀ 20م است.

مآخذ

CE, 6th edition;
EA, 2006;
EB, 2008;
ME, 2008.

بخش ادبیات جهان