اساف و نائله

اِسافْ وَ نائله [esāf-o(va) nāºele(a)]، دو بت مشهور اعراب جاهلی. براساس داستانهای کهن عرب، اساف، پسر یعلى از قبیلۀ جُرهُم در یمن به یکی از دختران قبیله‌اش به نام نائله، دختر زید عشق می‌ورزید. آن دو در موسم حج آهنگ مکه کردند و چون درون کعبه خلوتی یافتند، دامن به گناه آلودند. پس خداوند هر دو را به سنگ مبدل کرد. صبحگاهان مردم آن دو را از کعبه بیرون آوردند و در پیشگاه کعبه نهادند تا مایۀ عبرت دیگر مردمان باشند. چون مدتی بگذشت و پرستش بتان رواج یافت، این دو نیز موردپرستش قرار گرفتند و در شمار بتان خزاعه و قریش درآمدند.
داستان اساف و نائله بی‌شباهت به برخی اساطیر یونانی نیست؛ به ویژه اسطورۀ هیپومِنِس و آتالانته که در معبد زئوس (یا دِمِتِر) همدیگر را در آغوش کشیدند و زئوس که از این بی‌احترامی رنجیده بود، آنان را به دو شیر سنگی که به ارابه‌ای بسته شده بودند، مبدل ساخت؛ و نیز از جهاتی یادآور اسطورۀ عشق آدُنیس و آستارته (عشتاروت) است که مظهر دو خدای بابلیِ بعل (مردوک) و بعله‌اند.*

مآخذ

ابن اسحـاق، محمد، سیرة، بـه کـوشش محمد حبیب‌الله، قـونیه، 1401ق/ 1981م؛
ابن حبیب، محمد، المنمق، به کوشش خورشید احمد فارق، دهلی، 1384ق/ 1964م؛
ابن کثیر، البدایة؛
ابن هشام، عبدالملک، السیرة النبویة، به کوشش مصطفى سقا و دیگران، قاهره، 1355ق/ 1936م؛
ازرقی، محمد، اخبار مکة، به کوشش رشدی صالح ملحس، بیروت، 1403ق/ 1983م؛
کلبی، هشام، الاصنام، به کوشش احمد زکی پاشا، تهران، 1364ش؛
گریمال، پیر، فرهنگ اساطیر یونان و رم، ترجمۀ احمد بهمنش، تهران، 1356ش؛
واقدی، محمد، المغازی، به کوشش مارسدن جونز، لندن، 1966م؛
نیز:

EI2.
عنایت‌الله فاتحی‌نژاد