ازیرین گاه

اُزیرینْ‌گاه [ozīrīngāh]، گاه سوم از پنج‌گاه شبانه‌روز، از آغاز غروب تا سرشب(هنگام برآمدن ستارگان) و همچنین ایزد این گاه از شبانه‌روز (نک‌ : بارتولمه، 409؛ یوستی، 61). در شایست ناشایست (فصل 21، بندهای 4-5) نشان فرا رسیدن ازیرین‌گاه، رسیدن سایۀ مرد به 6 پا و دو بهر است. بنابر باور ایرانیان باستان، روز در تابستان که 7 ماه است به 5 و در زمستان که 5 ماه است به 4 هنگام بخش شده، و برای هر هنگام مینویی به نگهبانی گمارده شده است و ازیرین مینو، مینوی ایواره‌گاه(غروب) است. این‌مینوان خود همکار و یار امشاسپندان و ایزدان‌اند و ازیرین همکار بُرزیزد است (بندهش، 50، 106). باکوتاه‌شدن روز در زمستانها، تغییری در مدت ازیرین‌گاه به وجود نمی‌آید. وست شرح مفصلی در چگونگی تعیین زمان ازیرین‌گاه دارد (وست، 399، حاشیۀ 4، نیز 400، حاشیۀ 1).
از اَهونَوَدگاه(دو ساعت به شب مانده) تا به ازیرین‌گاه هر روز یک‌پنجم از درگذشتگان برمی‌خیزند، در ایبسروسریم‌گاه دارای جان می‌شوند، در اُشَهین‌گاه بی‌مرگ می‌شوند، در هاون‌گاه به انجمن خوانده می‌شوند و در رَپیهوین‌گاه همدیگر را رامش می‌بخشند ( گزیده‌های زادسپرم، فصل 35، بند 30). به هنگام رستاخیز در ازیرین‌گاهِ روز اشتادِ (ه‌ م) اسفندماه (غروب روز 26 اسفند) 6 فرشگردساز به سر نیایشگری سوشیانس برای برخاستن همۀ روشن تخمه‌ها (آفریدگان اورمزدی) یشت فرشگرد کرداری می‌سرایند و سوشیانس به مردگان می‌گوید: برخیزید که دارای تن هستید (همان، بندهای 19-20).
در اوستا به ازیرین‌گاه اشاره شده است. همچنین یکی از نیایشهای خرده‌اوستا در 11 بند ازیرین‌گاه نامیده شده است.

مآخذ

بندهش، ترجمۀ مهرداد بهار، تهران، 1369ش؛
شایست ناشایست، آوانویسی و ترجمۀ کتایون مزداپور، تهران، 1369ش؛
گزیده‌های زادسپرم، ترجمۀ محمدتقی راشدمحصل، تهران، 1366ش؛
نیز:

Avestā, tr. F. Wolff, Strassburg, 1910;
Bartholomae, Ch., Altiranisches Wörterbuch, Berlin, 1961;
Justi, F., Handbuch der Zendsprache, Leipzig, 1864;
West, E. W., Notes on «the shayast na shayast», The Sacred Books of the East, ed. M. Müller, Oxford, 1901.
پرویز رجبی