ارمنی، کلیسای کاتولیک

اَرْمَنی، کِلیسایِ کاتولیک [ kelīsā-ye kātolīk-e armanī] ، کلیسای مربوط به قوم ارمنی و وابسته به کلیسای کاتولیک رومی. ارمنیان در حدود سال 300م به مسیحیت گرویدند و نخستین ملتی بودند که به طور گروهی این دین را پذیرفتند. قریب 50 سال پس از شورای خالکِدون (451م) ارمنیان تصمیمهای شورا را در مورد ماهیت مسیح نپذیرفتند و کلیسای مُرسَلی (ارتدکس) ارمنی را تشکیل دادند.
از سدۀ 12م/ 6ق، برخی از ارمنیانی که از فشار مسلمانان گریخته، و پادشاهی ارمنستان کوچک را در کیلیکیه (کیلیکیا) تشکیل داده بودند، پیرو مذهب کاتولیک شدند. با اینکه سلطنت کیلیکیا در 1375م منقرض شد، راهبان ارمنی که «برادران قدیس گرگوریوس منوّر»، خوانده می‌شدند، تحت تأثیر فرقۀ دُمینیکیها، شالودۀ کلیسای کاتولیک ارمنی بعدی را نهادند. درحقیقت، این کلیسا در 1740م/ 1153ق که آبراهام آردْزیویان، اسقف ارمنی کاتولیک مذهب حلب به بَطریَرکی سیس در کیلیکیا انتخاب شد، به وجود آمد.
در زمان ایذای ارمنیان در ترکیه و نقل مکان بسیاری از آنان به کشورهای دیگر، بطریرک ارمنی کیلیکیا در بیروت مقیم شد و هم‌اکنون نیز کلیسای کاتولیک ارمنی در این شهر اداره می‌شود. 3 اسقف ‌اعظم‌نشین (حلب، بغداد و استانبول)، 3 اسقف‌نشین (اسکندریه، اصفهان و قامِشلی در سوریه)، یک خلیفه‌گری (پاریس) و دو روحانی‌نشین (آتن، و گِرلا در رومانی) تشکیلات این کلیسا را می‌سازند. رئیس ارمنیان کاتولیک «بطریرک ارمنیان کاتولیک وجاثلیق کیلیکیا» خوانده می‌شود و همیشه بِدرُس (پطرس) نام دارد. دعاها و نیایشهای این کلیسا همچنان به زبان ارمنی قدیم خوانده می‌شود. (100)