آرمادا

آرْمادا [ārmādā]، یا ناوگان شکست‌ناپذیر، ناوگانی که در 1588م/ 996ق از جانب فیلیپ دوم، شاه اسپانیا گسیل شد تا سپاهی اسپانیایی را که قصد داشت از هلند به انگلستان هجوم برد، یاری دهد.
آرمادا در مۀ 1588 به فرماندهی دوکه دِ مِذینا ـ سیذُنیا از لیسبن حرکت کرد. این ناوگان از 130 کشتی با حدود 8 هزار ملوان و 19 هزار پیاده نظام تشکیل شده بود. ناوگان انگلیسی به فرماندهی چارلز هاوارد دارای 197 کشتی و حدود 16 هزار سرباز بود.
آرمادا نخستین‌بار در 29 ژوئیه در نزدیکی سواحل کُرنْوال مشاهده شد. انگلیسیها طی 3 رویارویی نزدیک پورتسمِث، در نزدیکی پلیمِث و نزدیک جزیرۀ وایت، آرمادا را به توپهای دوربرد خود بستند، اما گلوله‌های سبک آنها نتوانست به کشتیها خساراتی سنگین وارد کند، یا آرایش دفاعی فشردۀ آنها را بر هم زند. آرمادا در 6 اوت به تنگۀ دووِر رسید و در نزدیکی کاله لنگر انداخت، اما نیروی تهاجمی گسیل شده از هلند آماده نبود و نقشۀ رزمی اسپانیا برای عملیات هماهنگ نیروهای زمینی و دریایی موفق نشد.
انگلیسیها در نزدیکی گراوْلین به کشتیهای اسپانیایی حمله کردند، اما تغییر ناگهانی وزش باد شمال غربی گریز اسپانیاییها را ممکن ساخت. اسپانیاییها در راه بازگشت از راه شمال به اسپانیا ضمن عبور از کرانۀ اسکاتلند به سوی ایرلند، و سپس عبور از اقیانوس اطلس، متحمل خسارات بیشتری شدند. تنها 76 کشتی به اسپانیا رسیدند. در این نبرد هیچ یک از کشتیهای انگلیسی از بین نرفتند و شمار سربازان کشته شدۀ انگلیسی نیز کمتر از 100 تن بود.
نبرد آرمادا نخستین نبرد با توپ میان کشتیهایی که تنها به کمک بادبان حرکت می‌کردند، به شمار می‌رود. شکست ناوگان آرمادا انقلابی در شیوه‌های رزم‌آرایی دریایی پدید آورد و نشانۀ زوال اسپانیا و پدیدار شدن انگلستان به عنوان یکی از قدرتهای بزرگ جهان بود. (108)