آرژانس

آرژانْس [āržāns]، ژان باتیست دو بوایه، مارکی د‘ (1703- 1771م/ 1115-1184ق)، نویسندۀ فرانسوی که با مخاطب قرار دادن تودۀ مردم در آثار جدلی خود در زمینۀ فلسفه، دین و تاریخ به گسترش اندیشه‌های شکاکانۀ عصر روشنگری کمک کرد. نوشته‌های آرژانس استدلالهای تجربی غیرسنتی فیلسوفانیچون پیِر بِل، برنارد دو فونْتْنِل و وُلتر را به صورت ساده‌ای مطرح می‌کرد و ولتر او را هم‌پیمان خویش می‌دانست.

آرژانس که از خانوادۀ اشرافی کاتولیکی بود، در جوانی زندگی بی‌بندوباری را گذراند. او به ارتش پیوست و سپس به اسپانیا گریخت؛ یک بار نیز درصدد خودکشی برآمد. وی 25 سال به عنوان پیشکار در خدمت فردریک کبیر به سر برد و 18 جلد نامه با عنوان «مکاتبات فلسفی» فراهم ساخت. آرژانس به عنوان فردی آزاد‌اندیش، با استبداد دینی و فلسفۀ مَدرَسی به مبارزه برخاست و بر استدلال تجربی و اخلاق فردی تکیه کرد. «نامه‌های یهودی»، «نامه‌های قَبّاله‌ای» و «نامه‌های چینی» او بر اساس نامه‌های ایرانی منتسکیو، طرح‌ریزی شده است. (100)