ارینیاکی، فرهنگ

اُرینیاکی، فَرْهَنْگ [farhang-e orīniyākī] (برگرفته از نام روستای اُرینیاک در اُت گارُنِ فرانسه)، از صنعتهای ابزارسازی و سنتهای پارینه‌سنگی زبرین در اروپا (ح 000،40 ـ ح 000،10 ق‌م) که به دنبال صنعت موستیِری ظهور کرد، با صنعت پِریگُری (پریگُردیَن) هم‌زمان، و پیش از صنعت سُلوتْره‌ای بود. مشخصۀ فرهنگ ارینیاکی گونه‌گونی زیاد ابزارها و تخصصی شدن آنها، از جمله قلم حکاکی است که بسیاری از کارهای هنری را ممکن ساخت.

هنر فرهنگ ارینیاکی که از آثار ابتدایی گرفته تا سبک هنریِ تکامل یافته و پخته‌ای را شامل می‌شود، نشان‌ دهندۀ نخستین سنت کامل در تاریخ هنر است. نخستین نمونه‌های اشیاء هنری کوچک که در این دوره ساخته شده، در اروپای غربی پیدا شده است؛ از جمله، قلوه‌سنگهایی که صورت جانوران به طرز بسیار ساده‌ای بر آنها کنده شده است.
هم‌زمان یک سنت واقعی مجسمه‌سازیِ همه جانبه‌ای (ساخت تندیس کامل، نه نقش برجسته) در شرق اروپا پا گرفت که حاصل آن پیکره‌های کوچک گلی کاملاً واقع‌گرایانه، اما سادۀ جانوران و نیز مجسمه‌های کوچک بسیار تصنعی از زنان آبستن ــ به اصطلاح مجسمه‌های ونوس ــ است؛ اینها ظاهراً پیکره‌های باروری بودند.
هنر غارها تقریباً فقط در اروپای غربی به وجود آمد. در پایان دورۀ ارینیاکی در این منطقه صدها نقاشی، حکاکی و نقش برجسته بر دیوارها، سقفها و گاه کف غارهای آهکی خلق شد. احتمالاً نخستین نقاشیها با گذاشتن دست بر روی دیوارهای غار و پاشیدن رنگ بر آن پدید آمده است. نقاشی تصویری به دنبال این شیوه رشد کرد. از ویژگیهای این نخستین نقاشیها که در سراسر دورۀ ارینیاکی تداوم یافت، «ژرف‌نمایی چرخیده» در آنها ست که مثلاً سر جانور به حالت نیمرخ، و شاخهای آن از روبه‌رو نشان داده می‌شود. یکی از عالی‌ترین نمونه‌های هنر ارینیاکی را می‌توان در نقاشی جانوران، مانند اسب و گاو نر، بر دیوارها و سقف غار لاسکو در جنوب غربی فرانسه دید. این تصاویر نشان دهندۀ طبیعت‌گرایی زنده، مشاهدۀ دقیق طبیعت و شیوۀ یک‌بعدی و خطی‌اند که مشخصۀ هنر پخته و تکامل یافتۀ ارینیاکی است. (131)