آراءدین به مزدیسنان

آراءِ دینِ بِهِ مَزْدْیَسْنانārāʾ-e dīn-e beh-e mazd-] [yasnān، متنی به زبان پهلوی. این متن شامل 15 بند است و در زمرۀ اندرزنامه‌های پهلوی به‌شمار می‌رود که در آن نکته‌هایی از حکمت و فلسفۀ دینی نیز دیده می‌شود. البته نظیر اندرزهای آن را می‌توان در دیگر اندرزنامه‌های پهلوی دید (تفضلی، 195-196؛مزداپور،11). انکلساریا این رساله را اندرزنامه‌ای شبیه به دینکرد ششم می‌داند (مقدمه، 7).
این رساله درنسخۀ دست‌نویس مجموعۀ TD2 توسط فریدون مرزبان در 978 یزدگردی، برابربا 1629م کتابت شده، و اولین‌بار توسط جاماسپ آسا در «یادنامۀ هنینگ» به چاپ رسیده است (تفضلی، 196؛ جاماسپ‌آسا، 201، نیز 211 ff.؛ مزداپور، همانجا).
از مطالب مهم این متن می‌توان به فهرست ایزدان و دیوان و دروجان مقابل هر ایزد، جایگاه ایزدان در تن مردمان پارسا، فهرستی ازلغات و صفات اهورایی و برابرهای اهریمنی آنها، خرد ذاتی و اکتسابی و لزوم آموختن خرد برای کسانی که خرد ذاتی ندارند، اشاره‌کرد (تفضلی، همانجا؛ نیز نک‌ : مزداپور، 12-14؛ وست، 106).

مآخذ

تفضلی، احمد، تاریخ ادبیات ایران پیش از اسلام، به کوشش ژاله آموزگار، تهران، 1376ش؛
مزداپور، کتایون، «آراء دین بهی مزدیسنان»، فروهر، تهران، 1366ش، س 22، شم‌ 9 و 10؛
نیز:

Anklesaria, B. T., introd. Zand-Ākāsīh, Bombay, 1956;
Jamasp Asa, K. M., «The Pahlavi Text of Vicīrīhā i dēn i veh i mazdayasnān», W. B. Henning Memorial Volume, London, 1970;
West, E. W., «Pahlavi Literature», Grundriss der iranischen Philologie, ed. W. Geiger and E. Kuhn, Strassburg, 1896-1904, vol. II.
ندا اخوان اقدم